TRIPPEN ALS THERAPIE

Trippen als therapie: kunnen paddo’s helpen bij een depressie? “Alcohol en sigaretten veroorzaken veel meer gezondheidsschade”

Zestien jaar lang nam zangeres Selah Sue (32) antidepressiva. Maar sinds kort is ze daarmee gestopt en is ze overgestapt op psychedelische truffels. Ze is niet alleen: wereldwijd doen wetenschappers onderzoek naar het therapeutisch gebruik van middelen als magic mushrooms, lsd, ecstasy, ayahuasca en zo meer. Gelukkiger zijn door te trippen, kan dat? Of is het een gevaarlijke hype? Neurowetenschapper Michiel van Elk zet alle voor- en nadelen op een rijtje. “Ik kan me voorstellen dat psychiatrieafdelingen in de toekomst enkele ‘tripkamers’ ter beschikking zullen hebben.”

Sinds oktober 2021 besloot de zangers, die in het echte leven Sanne Putseys heet, te stoppen met antidepressiva. “De bijwerkingen ervan begonnen me in de weg te zitten”, vertelt ze in een interview met ‘Het Nieuwsblad’. “Ik voelde me creatief afgevlakt en geblokkeerd. Ik besefte hoe snel ik verveeld raakte, hoe lui ik soms was, en ik vroeg me af: ben ik die persoon wel echt?” Dus begon ze te zoeken naar alternatieve behandelingen: ze startte met een therapie met psychedelische truffels. Best straf, want paddo’s zijn al jaar en dag illegaal. Toch zijn steeds meer mensen overtuigd van de voordelen ervan. Neurowetenschapper Michiel van Elk (Universiteit Leiden) is zo iemand. Jarenlang gaf hij les over psychedelische middelen, zonder ze zelf uit te proberen. Hij wist dat de meeste niet verslavend zijn, maar klasseerde ze toch in het vakje “voor junkies” en “te mijden”. De bewustzijnsverruimende effecten kende hij dus alleen van horen zeggen. Vijf jaar geleden, in de nasleep van een scheiding, won de nieuwsgierigheid het van zijn weerstand tegen drugs. Hij schreef zich in voor een sjamanistische ceremonie met het hallucinogene middel ayahuasca én schreef er een boek over: Een nuchtere kijk op psychedelica. Na die eerste ervaring verkende Van Elk enthousiast de wondere wereld van lsd, magic mushrooms en andere geestverruimende middelen.

Je schrijft dat psychedelica je ogen geopend hebben.

“Een paar weken na die ceremonie zat ik naar ‘The Sound of Music’ te kijken. Ik ben geen fan, maar ik was zo geraakt door de muziek, de beelden en de platte romantiek dat ik begon te huilen zoals ik nog nooit eerder gehuild had. Het was alsof er een venster in mijn ziel was opengezet.”

Kan je wetenschappelijk objectief blijven als je zelf ­weleens tript?

“Dat is een uitdaging. Tripervaringen zijn zo complex en bizar dat ze alle kaders doorbreken. Hoe kan je iets onderzoeken dat je nauwelijks onder woorden kan brengen? Maar je moet ook opletten voor vooringenomenheid, door je onderzoek zo transparant en open te houden als mogelijk. Sommige onderzoekers zijn zo enthousiast over psychedelica dat ze er niets verkeerds meer over willen horen. Dan dreig je negatieve aspecten onder de mat te vegen.”

Jij hebt die negatieve aspecten zelf ondervonden.

“Zes maanden na die sessie met ayahuasca kwam ik in een diepe depressie terecht en kreeg ik paniekaanvallen. Ik was bang dat het voorgoed afgelopen was met mijn mentale gezondheid.”

Het ideale moment voor truffeltherapie!

(lacht groen) “Ik had gelezen dat magic mushrooms kunnen helpen tegen depressie.”

Ik had een vervelende bad trip die alle lelijkheid in mijn leven naar boven bracht.Neurowetenschapper Michiel van Elk

Dat had je beter niet gedaan?

“Het werd een vervelende bad trip. Mijn eigen schuld: ik voelde me belabberd en nam in een bevlieging een grote dosis. Het bracht alle lelijkheid in mijn leven naar boven.”

Toch heeft ook die ervaring jou geholpen, schrijf je.

“Het was een wake-upcall. Ik deed het ­inzicht op dat ik beter voor mezelf moest zorgen en minder moest drinken – ik had toen de neiging om veel alcohol te drinken. Een nieuwe ervaring met ayahuasca kort daarna werd bovendien een fantastische trip, waarbij ik een soort recapitulatie van mijn leven beleefde en inzag dat een nieuwe start mogelijk was. Inmiddels ben ik gestopt met te veel drinken en zit ik lekker in mijn vel. Ik heb veel ­minder last van stemmingswisselingen.”

Hebben de psychedelica je van je depressie afgeholpen?

“Nee, maar ze maakten misschien wel deel uit van de oplossing. Psychedelica werken als een katalysator. Ze heffen een tip van de grijze sluier op die over je leven ligt, zetten de deur weer op een kier. Je ziet weer schoonheid, je doet inspiratie en nieuwe inzichten op. Maar dat effect is niet blijvend. Als je achteraf niets doet met die inzichten, komt de shit van het dagelijkse leven weer bovendrijven en verandert er niets.”

Hoe doe je dat dan?

“Je moet die inzichten uit je trip in je leven integreren. Zelf heb ik jarenlang psychotherapie gevolgd. En uit de gedragstherapie wist ik dat je ongezond gedrag kan veranderen door nieuwe gezonde methodes te ontwikkelen. Daarom heb ik een betere slaaphygiëne ontwikkeld en ben ik gaan hardlopen, wielrennen en zwemmen om ­mezelf een andere ‘high’ te geven.”

Psilocybi­ne, de werkzame stof in magic mushrooms, lijkt me het meest veelbelo­ven­de middel. De patiënten voelen zich geholpen.Neurowetenschapper Michiel van Elk

Wetenschappers onderzoeken of psychedelica ingezet kunnen worden voor de behandeling van depressie.

“Psilocybine, de werkzame stof in magic mushrooms, lijkt me het meest veelbelovende middel. De patiënten voelen zich geholpen, maar het gaat nog om zeer kleine groepjes proefpersonen. Er is meer onderzoek nodig. De ervaring blijkt in veel gevallen ook best heftig en uitdagend te zijn – het is lang niet altijd de heerlijke piekervaring waar de media vaak over berichten. In elk geval zal het gebruik ­ingekaderd moeten worden in een bredere psychotherapie, met de nodige begeleiding en nazorg.”

Zal iedereen baat hebben bij psychedelische ­depressietherapie?

“Hooguit 10 à 20 procent van de mensen, schat ik. Wie rouwt over een partner zal beter geholpen zijn met klassieke psychotherapie of een coach. Psychedelica lijken me meer iets voor moeilijk behandelbare depressies die draaien rond gevoelens van zinloosheid. De patiënt moet genoeg cognitieve vermogens hebben om achteraf een plek te geven aan de chaotische tripervaring.”

Psychedelica die misschien helpen bij depressie, worden ook onderzocht voor de behandeling van verslaving en angsten.

“Depressie, verslaving en angststoornissen hebben een gemeenschappelijk kenmerk: rigiditeit in handelen en denken. Mensen zitten klem in vastgeroeste patronen, zoals een negatief zelfbeeld, eindeloos gepieker, dwangmatige denkbeelden of de overtuiging dat ze niet kunnen functioneren zonder alcohol. Vergelijk het met een skihelling, met ingesleten banen waarlangs je elke keer opnieuw naar beneden glijdt. Psychedelica doorbreken die voorspelbaarheid. Ze schudden de sneeuw opnieuw op, zodat je de kans krijgt om buiten de gebaande paden te skiën.”

Er ­gebeurt iets biologisch in de hersenen dat de zucht naar de drug waaraan men verslaafd is dempt. Jammer ­genoeg kan de stof ook hartritme­stoor­nis­sen veroorza­ken.Neurowetenschapper Michiel van Elk

Een minder bekende psychedelische stof is ibogaïne. Dat is blijkbaar herontdekt als mogelijk middel in de behandeling van verslaving.

“In de jaren zestig had men al ontdekt dat ibogaïne de drang en de ontwenningsverschijnselen doet afnemen. Nieuw onderzoek met proefdieren bevestigt dat. Er ­gebeurt iets biologisch in de hersenen dat de zucht naar de drug waaraan men verslaafd is dempt. Jammer ­genoeg kan ibogaïne hartritmestoornissen veroorzaken. Het risico weegt niet op tegen de mogelijke voordelen.”

We eindigen met een buitenbeentje: MDMA, beter ­bekend als ecstasy, wordt uitgetest als behandeling van posttraumatisch stresssyndroom of PTSS.

“PTSS-slachtoffers hebben last van heftige flashbacks, nachtmerries en paniekaanvallen als gevolg van een traumatische ervaring, zoals seksueel misbruik of een oorlogssituatie. Ongeveer 40 procent van hen is niet geholpen met de klassieke therapieën. Voor hen kunnen twee à drie MDMA-sessies, als onderdeel van een uitgebreide psychotherapeutische behandeling, wonderen verrichten.”

Hoe werkt dat dan?

“MDMA maakt dat mensen met meer liefde en mededogen naar zichzelf kijken en meer open worden. Dat versterkt de vertrouwensband met de therapeut, wat helpt om over moeilijke en pijnlijke dingen te praten. MDMA vermindert ook de hyperactiviteit in de amygdala, de hersenklier die betrokken is bij het verwerken van emoties. Daardoor kan je moeilijke emoties als angst en schaamte beter verdragen. De herinneringen aan het trauma zijn er nog, maar je wordt er minder door overweldigd. Het zou overigens best kunnen dat MDMA ook goed werkt in relatietherapie. Verschillende onderzoeksgroepen doen daar momenteel research naar.”

Hoe zie je de toekomst van psychedelische therapie?

“Ik hoop dat psychedelica als medicijn meer mainstream zullen worden. Ik kan me voorstellen dat psychiatrieafdelingen enkele tripkamers ter beschikking zullen hebben.”

Voorlopig is dat nog toekomstmuziek. Wat vind je van mensen die zelf aan de slag gaan? In Nederland zijn ­magische truffels vrij te koop en worden ayahuasca-ceremonieën gedoogd. In België is dat illegaal.

“Volledig legaliseren lijkt me geen goed plan. Ik gun iedereen een trip, maar mensen met een verhoogd risico op psychose blijven er beter af. Psychedelica zijn een stressfactor die een al aanwezige gevoeligheid voor psychose kunnen versterken. Maar voor de meeste mensen is de kans op negatieve gevolgen minimaal. Alcohol en sigaretten veroorzaken veel meer gezondheidsschade en zijn, in tegenstelling tot bijna alle psychedelica, wél verslavend. In plaats van legaliseren zou ik de verkoop reguleren. Je zou een soort van drugspaspoort kunnen invoeren, op basis van een drugexamen en een jaarlijkse screening bij je huisarts. Zo voorkom je dat mensen compleet onvoorbereid aan een psychedelisch avontuur beginnen.”

Er bestaan veel tripmiddelen met verschillende effecten. Klassieke psychedelica hebben een structuur die lijkt op serotonine. Deze neurotransmitter speelt een rol bij het regelen van emoties:

• Lsd wordt op een eetbaar stukje papier gespoten. Het veroorzaakt sterke veranderingen in waarnemingen en emoties.

• Ayahuasca komt uit de Zuid-Amerikaanse sjamanistische traditie en wordt gebrouwen van een plant en een liaan. Het effect is vaak een innerlijke reis met veel zelfinzicht en openbaringen.

• Psilocybine zit in magische paddenstoelen en truffels. Het zorgt voor emotionele inzichten, mystieke en kosmische ervaringen en ervaringen van synesthesie (waarbij de zintuigen door elkaar lopen, zoals kleuren horen en geuren zien).

Atypische psychedelica lijken qua structuur niet op serotonine, maar hebben toch een krachtig effect op het bewustzijn:

• Ketamine zorgt voor een roes van ontspanning, euforie en empathie en gevoelens van dissociatie (de indruk dat je geest losstaat van je lichaam).

• Ibogaïne wordt gemaakt van de wortels van een Afrikaanse struik. Het middel veroorzaakt typische dissociatie en een reis terug naar de kindertijd.

Empathogene tripmiddelen zoals MDMA verhogen de afgifte van serotonine in de hersenen en zorgen voor sterke gevoelens van verbondenheid, liefde en empathie. De bekendste variant is de partydrug xtc.

Tips voor trips

In België zijn psychedelica verboden. Op eigen risico te kopen of te gebruiken dus. ­Hetzelfde geldt voor de onderstaande tips die we ­sprokkelden uit het boek Een nuchtere kijk op psychedelica.

• Combineer psychedelica als ayahuasca en magic mushrooms niet met antidepressiva. Beide middelen grijpen in op de serotonine in je hersenen. De combinatie kan leiden tot het potentieel levensbedreigende serotoninesyndroom.

• Neem nooit psychedelica als je alleen bent. Retraite­centra (Nederland telt er een 70-tal) organiseren groepsceremonies met magische truffels (van 500 tot 5.000 euro voor twee à drie dagen). Wie niet graag in groep tript, kan zich laten begeleiden door een tripsitter.

Begin voorzich­tig. Eet je magische truffels, start dan met een kwart of de helft van het doosje.Neurowetenschapper Michiel van Elk

• Weet wat je neemt. In Nederland kan je terecht bij organisaties die de kwaliteit van je drugs testen, in België niet.

• Begin voorzichtig. Eet je magische truffels, start dan met een kwart of de helft van het doosje en wacht af wat dat geeft.

• Zorg dat je goed in je vel zit, maak voldoende tijd vrij en creëer een aangename, vertrouwde omgeving. ­Muziek heeft een sterk versterkend effect op de ­ervaring. Michiel van Elk verzamelde zijn favoriete tripmuziek op Spotify (Een Nuchtere Kijk – Playlist).

BRON: https://www.hln.be/psycho/trippen-als-therapie-kunnen-paddos-helpen-bij-een-depressie-alcohol-en-sigaretten-veroorzaken-veel-meer-gezondheidsschade~af59af34/

Zelf ben ik iemand die ooit met het nodige geëxperimenteerd heb. Waar ik zeker geen verslaving aan over gehouden heb. Het laatste wat ik gedaan heb was Ayahuasca. Waar in de groep ook geleerd mensen bij aanwezig waren. Zuiver en alleen om hun rust even te vinden. Even weg van alles jouw reis maken. Maar zoals je ook kan lezen is alles verboden en juist zouden ze dit eens moeten gaan herbekijken. Want ik ben ook van mening dat men bepaalde trippen kan inzetten als therapie. Als het maar moet de juist begeleiding is. Net zoals we al meermaals het over cannabis en CBD olie gehad hebben. Natuurlijk hangt alles af van het probleem maar ook van de persoon. Niet iedereen zal geholpen worden met een trip of dergelijke en is andere therapie voor nodig.

Ooit hoop ik dat de wetenschap en reguliere geneeskunde ook kunnen werken met alternatieve zoals kruiden of zoals velen het noemen een drug.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

AFWERKEN

MAAK AF WAAR JE AAN BEGONNEN BENT NADIEN KAN ME RUSTEN

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

LUISTEREN NAAR WAT ER NIET IS. INNERLIJKE STEM

Durf te luisteren naar wat er niet is.

Heb je ook wel eens dat gevoel gehad. Dat je iets aan het doen bent en dat een stemmetje in je zegt stop ermee. Of dat je ergens heen wou gaan maar op dat moment iets je tegen hield. Raar maar waar is dat je zintuig die je op momenten helpt als het nodig is. Net zoals je met iets bezig bent en tegen jezelf aan het praten bent.
Kinderen doen dat vaak zeker als ze alleen aan het spelen zijn. Praten tegen zichzelf. Ouders zien het dan als hun fantasie. Maar eigenlijk zijn ze bezig met bepaalde dingen die ze meegemaakt hebben. Hoe ouder men wordt hoe minder we naar dat onbekende stemmetje luisteren. Juist omdat men het op een moment voor jezelf sluit. En daar niet durft naar te luisteren wat je eigenlijk hardop aan het zeggen bent. Ken je dat niet. Je bent met iets bezig maar het gaat niet zoals je wilt en je begint te vloeken. Sommigen gaan dan gewoon verder doen maar eigenlijk is het op zo een moment beste om even te stoppen. Even te luisteren naar wat je gevoel aangeeft. Nadien het werk verder zetten. Men gaat merken dat het eens zo makkelijk gaat.
Ook kan het je inzichten brengen. Dit is dan vaak tijdens een meditatie. Als je een gerichte meditatie gaat doen. Dit vraagt natuurlijk wat inspanning en durf. Een meditatie waar je eigenlijk een vraag stelt in gedachten. Om zo vanuit gevoel of je intuïtie antwoord te krijgen.
Ook heeft het vaak te maken met aanvoelen. En dan luisteren naar je innerlijke stem. Dan krijg je vaak de mooiste ingevingen. Waar je alsnog een keuze in kan maken.
Leren om naar je innerlijke stem te luisteren is weten wat je vanuit jezelf wilt bereiken.
Leren om naar je innerlijke stem te luisteren is weten dat je nooit alleen hoeft te voelen.
Nu mogen we ook niet vergeten dat bepaalde mensen niet het stemmetje horen maar meer een beeld erbij vormen. Juist omdat ze in beelden denken.
Het luisteren naar wat er niet is, is je intuïtie gebruiken je gevoel. Daarop vertrouwen.
Soms kan het ook zijn dat men vanuit jezelf tegen jezelf gaat praten. Soms in stilte maar ook hardop. Bepaalde zien het misschien als een psychose maar dat is het zeker niet altijd. Het kan gewoon nodig zijn om je ergens in te helpen.
Je innerlijke stem brengt inzichten.
Je innerlijke stem is altijd aanwezig.
Vaak heeft men twee stemmetjes zoals men ze dan noemt. Het engeltje en het duiveltje. Ik zie het altijd als een weegschaal voor mezelf.
Stel aan jezelf eens de vraag.
Durf jezelf naar je innerlijke stem te luisteren.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

VREUGDE

EEN VREUGDEVOL GEVOEL MAAKT EEN MENS GELUKKIG

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

PARLEMENTSLEDEN UIT EUROPA ROEPEN EU OP TOT EEN DIPLOMATIEKE BOYCOT VAN DE WINTERSPELEN IN BEIJING

Aan de vooravond van de Olympische Winterspelen in Peking heeft een groep leden van het Europees Parlement en de nationale parlementen de Europese Unie opgeroepen een diplomatieke boycot van de Spelen in te stellen om de reputatie van China op het gebied van de mensenrechten aan de kaak te stellen.

In een vandaag door Euractiv gepubliceerd opiniestuk onderstrepen de 66 parlementsleden – afkomstig uit 16 EU-landen en van alle zijden van het politieke spectrum – dat het belangrijk is dat de EU het eens wordt over een eensgezind standpunt over deze kwestie en roepen zij de EU-lidstaten op om het prestigieuze sportevenement in geen enkele hoedanigheid bij te wonen.

Mensenrechten

De ondertekenaars herinneren eraan dat het Internationaal Olympisch Comité en China weliswaar vooruitgang op het gebied van de mensenrechten en de sociale omstandigheden hadden beloofd toen het land in 2008 voor het eerst de Olympische Zomerspelen kreeg toegewezen, maar dat die verbeteringen er niet zijn gekomen – integendeel.
Met name in Tibet is de situatie sindsdien in een neerwaartse spiraal terechtgekomen: de religieuze en culturele rechten, de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vergadering en vereniging en de sociale en economische rechten van de Tibetanen zijn er sterk beknot.
Nog maar een maand geleden bijvoorbeeld hebben de Chinese autoriteiten in de provincie Drango (Chinees: Luhuo) in Oost-Tibet, op een manier die doet denken aan de ergste momenten van China’s Culturele Revolutie, een zeer vereerd Boeddhabeeld van 1,5 meter hoog en 45 boeddhistische gebedsmolens met de grond gelijk gemaakt en een aantal mensen in hechtenis genomen op verdenking dat zij de buitenwereld over de vernielingen zouden hebben ingelicht.

Dhondup Wangchen’s oproep

Het initiatief voor een gezamenlijke oproep tot een diplomatieke boycot van de EU door Europese parlementariërs werd in december 2021 gelanceerd door de Tibet Interest Group van het Europees Parlement, nadat leden van de groep een ontmoeting hadden gehad met de voormalige Tibetaanse politieke gevangene Dhondup Wangchen.
Wangchen, die zes jaar in de gevangenis heeft gezeten voor het maken van een film waarin hij gewone Tibetanen interviewt over hun mening over de Olympische Spelen van 2008, is momenteel in Europa om aandacht te vragen voor de voortdurende schendingen van de mensenrechten door China in Tibet, en zijn getuigenis en oproep tegen de Spelen in Beijing lijkt weerklank te hebben gevonden bij beleidsmakers.
Op 21 januari is Dhondup te gast in een aflevering van Tibet Talks over de Olympische Spelen en Tibet, samen met basketballer en wereldwijd activist Enes Kanter Freedom.

Diplomatieke boycot door EU?

Reeds in juli 2021 riep het Europees Parlement de EU en haar lidstaten op om uitnodigingen voor de Olympische Winterspelen in Beijing af te wijzen “tenzij de Chinese regering een verifieerbare verbetering in de mensenrechtensituatie laat zien”, ook in Tibet.
Maar terwijl een aantal landen over de hele wereld – waaronder de VS, Australië, het VK en Canada – de afgelopen maanden hebben bevestigd dat zij een diplomatieke boycot van de Spelen zullen instellen, zijn de landen van de Europese Unie er tot dusver niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over een gemeenschappelijk standpunt over deze kwestie.
Van de EU-landen hebben Litouwen, België, Nederland en Denemarken tot dusverre aangekondigd dat zij geen officiële delegaties naar Beijing zullen sturen.
Met hun opiniestuk – dat enkele dagen voor een vergadering van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken op maandag wordt gepubliceerd – hopen de parlementsleden alle EU-regeringen ervan te overtuigen een concreet signaal van steun af te geven aan de slachtoffers van het onderdrukkingsbeleid van de Chinese regering door zich te verbinden tot een diplomatieke boycot van de Spelen.

Mikuláš Peksa, voorzitter van de Tibet-belangengroep van het Europees Parlement, zei: “Uit de lijst van ondertekenaars van de brief blijkt dat de diplomatieke boycot van de Olympische Spelen van 2022 in Peking de steun heeft van wetgevers in heel Europa. Nu hopen we dat ministers van EU-lidstaten zich bij de boycot aansluiten, idealiter via een gecoördineerde EU-actie. Landen als het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië en de Verenigde Staten hebben al maanden geleden verklaard dat zij de Spelen zullen boycotten. De EU-lidstaten moeten zich bij hen aansluiten, zodat hun inspanningen voor de mensenrechten serieus worden genomen.
Vincent Metten, directeur EU-beleid van de International Campaign for Tibet, zei: “ICT verwelkomt de oproep van de parlementariërs, die eens te meer de solidariteit van het Europese volk met de Tibetanen, Oeigoeren en al diegenen die lijden onder het repressieve beleid van de Chinese regering aantoont. De komende Olympische Winterspelen in Beijing vormen voor de EU een unieke gelegenheid om concreet en krachtig te reageren op China’s minachting voor de mensenrechten en internationale normen, en we hopen dan ook dat de EU-landen deze gelegenheid zullen aangrijpen en de Spelen diplomatiek zullen boycotten.”

Ondertekenaars van het opinie artikel: “The EU its member states must impose a diplomatic boycott of the Beijing Olympics”

Leden van het Europees parlement:

• François ALFONSI
• Patrick BREYER
• Benoît BITEAU
• Damien CARÊME
• Antoni COMÍN I OLIVERES
• Ignazio CORRAO
• David CORMAND
• Gwendoline DELBOS-CORFIELD
• Karima DELLI
• Anna FOTYGA
• Raphaël GLUCKSMANN
• Markéta GREGOROVÁ
• Claude GRUFFAT
• Francisco GUERREIRO
• Andrzej Witold HALICKI
• Yannick JADOT
• Radan KANEV
• Andrius KUBILIUS
• Morten LØKKEGAARD
• Aušra MALDEIKIENĖ
• Liudas MAŽYLIS
• Mikuláš PEKSA
• Clara PONSATÍ OBIOLS
• Carles PUIGDEMONT I CASAMAJÓ
• Samira RAFAELA
• Thijs REUTEN
• Michèle RIVASI
• Caroline ROOSE
• Isabel SANTOS
• Mounir SATOURI
• Michal ŠIMEČKA
• Linea SØGAARD-LIDELL
• Paul TANG
• Riho TERRAS
• Marie TOUSSAINT
• Ioan-Dragoş TUDORACHE
• Nikolaj VILLUMSEN
• Viola VON CRAMON-TAUBADEL
• Salima YENBOU

Leden van nationale parliament:

• Laima Liucija ANDRIKIENĖ (Lithuania)
• Guy BENARROCHE (France)
• Uldis BUDRIĶIS (Latvia)
• Samuel COGOLATI (Belgium)
• George DALLEMAGNE (Belgium)
• Ronan DANTEC (France)
• Monique DE MARCO (France)
• Thomas DOSSUS (France)
• Uffe ELBÆK (Denmark)
• Jacques FERNIQUE (France)
• Bernard FOURNIER (France)
• Guillaume GONTARD (France)
• Bernard JOMIER (France)
• Andrius KUPČINSKAS (Lithuania)
• Andrius NAVICKAS (Lithuania)
• Monika NAVICKIENĖ (Lithuania)
• Raymonde PONCET MONGE (France)
• Angèle PRÉVILLE (France)
• Daniel SALMON (France)
• Jurgita SEJONIENĖ (Lithuania)
• Sjoerd SJOERDSMA (The Netherlands)
• Sophie TAILLÉ-POLIAN (France)
• Elisabeth TOUTUT-PICARD (France)
• Tom VAN DER LEE (The Netherlands)
• Mélanie VOGEL (France)
• Andrius VYŠNIAUSKAS (Lithuania)
• Emanuelis ZINGERIS (Lithuania)

lees ook dit

BRON: https://savetibet.nl/nieuwsartikel/parlementsleden-uit-europa-roepen-eu-op-tot-een-diplomatieke-boycot-van-de-winterspelen-in-beijing/

DE OOSTWAARTSE BEWEGING VAN TIBETAANSE MYSTIEK WORDT IN LARUNG GAR GESTOPT

Het tegenhouden van de “oostwaartse beweging van Tibetaanse mystiek”: Chinese boeddhistische beoefenaars van de Larung Gar Academie als doelwit

De Communistische Partij van China heeft de afgelopen jaren haar toevlucht genomen tot een van de klassieke instrumenten van haar “Wie zijn onze vijanden?” Wie zijn onze vrienden?”-strategie in een poging om de bloei van de Tibetaanse boeddhistische traditie op het vasteland van China en in de Chinese diaspora in te dammen. De Internationale Campaign for Tibet heeft uit betrouwbare bron vernomen dat de partij nu voorschrijft dat Tibetaans boeddhisme zich alleen in Tibet mag verspreiden en Chinees boeddhisme zich alleen in China mag verspreiden. Han-Chinese boeddhisten die het Tibetaans boeddhisme beoefenen wordt verteld dat zij zich ofwel tot het Chinees boeddhisme moeten bekeren ofwel moeten terugkeren naar het leven van een leek. De huidige strategie van de partij, hoewel schijnbaar in tegenspraak met het officiële standpunt, is erop gericht om de invloed van de Tibetaanse traditie van het boeddhisme en de Tibetaanse religieuze leraren in de Han-Chinese boeddhistische gemeenschap op het vasteland te beteugelen. Partijorders die medio 2019 zijn uitgevaardigd, roepen expliciet op om de verspreiding van het Tibetaans boeddhisme op het vasteland van China in te dammen.
De Communistische Partij van China heeft een hele reeks maatregelen genomen om de verspreiding van de Tibetaanse boeddhistische traditie op het Chinese vasteland en de invloed van Tibetaanse religieuze leraren in de Chinese samenleving te beperken. Een van de groeiende maatregelen van de CCP is de meest recente poging om de praktijk van op het Chinese vasteland gevestigde Han-Chinese volgelingen van het Tibetaans boeddhisme aan banden te leggen in de befaamde Serthar Larung Vijf Wetenschappen Boeddhistische Academie (in de volksmond bekend als Larung Gar) in het district Serthar (Chinees: Seda), Sichuan.
ICT heeft vernomen dat de eens zo snel groeiende populatie Han-Chinese beoefenaars is gedaald tot een minuscuul aantal in de academie in het kielzog van een campagne gericht op Han-Chinese beoefenaars die sinds medio 2019 merkbaar is. De campagne is recentelijk sinds november 2021 opgevoerd, wat heeft geleid tot het grootste deel van de gedwongen scheidingen van Chinese boeddhistische beoefenaars van de academie.
Er zijn verschillende maatregelen van kracht om ervoor te zorgen dat Chinese boeddhistische beoefenaars uit Larung Gar worden verwijderd. Een van deze maatregelen is dat de autoriteiten de Chinese beoefenaars hebben verplicht terug te keren naar hun geboorteplaatsen op het vasteland. Zodra zij hun respectieve woonplaats hebben bereikt, moeten zij zich melden en hun aankomst registreren op het plaatselijke politiebureau. Om te voorkomen dat zij naar Larung Gar terugkeren, moeten zij zich ook regelmatig melden bij hun plaatselijke politiebureau. Verscherpte veiligheidscontroleposten langs de route over land naar Larung Gar zorgen er ook voor dat zij niet kunnen terugkeren naar de academie. Er is nachtbeveiliging ingesteld, en de trekroutes door de bergen naar de academie worden ook 24 uur per dag bemand door veiligheidspersoneel. Een andere maatregel is dat de bij de academie gestationeerde politie en het beheerscomité op gezette tijden de kloosterwoningen doorzoeken om de beoefenaars uit te zetten die er toch in geslaagd zijn terug te keren, ondanks de tegenspoed waarmee zij werden geconfronteerd.
Al deze maatregelen wijzen erop dat de verwijdering van Han-Chinese beoefenaars uit de Larung Gar Academie vastberaden en doeltreffend is. De Han Chinese monniken die geen inschrijving krijgen in een klooster in hun geboortestad, wat waarschijnlijk is, zouden zich moeten ontkleden en een lekenleven moeten leiden.

Lekenvrouwen bidden in Larung Gar. April 2015. Larung Gar Web-service. Overgenomen uit Ester Bianchi’s Teaching Tibetan Buddhism in Chinese on Behalf of Mañjuśrī. 2018.

In de afgelopen jaren zijn honderden, zo niet duizenden lokale genootschappen en kleine groepen van leken Han Chinese beoefenaars van het Tibetaans boeddhisme ontstaan op het vasteland van China, voornamelijk in stedelijke gebieden, om systematisch hun kennis van het Tibetaans boeddhistische corpus te bestuderen en uit te wisselen. ICT heeft vernomen dat deze genootschappen en kleine groepen verboden zijn. De sleutelfiguren in deze studiegroepen worden stelselmatig op video verhoord en moeten brieven schrijven waarin zij de autoriteiten hun beloften toezeggen, en sommigen zijn zelfs gedwongen politie-informant te worden.

Discriminerende wet religieuze informatiediensten op internet

De Chinese boeddhistische beoefenaars op het vasteland van China en in de Chinese diaspora hadden tot voor kort toegang tot hun Tibetaanse leraren in de virtuele ruimte. Larung Gar was zeer succesvol in het leggen van contacten met Chinese boeddhistische beoefenaars door de leringen toegankelijk te maken via de online webcasts van de academie. Maar die toegang zal hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk worden beperkt of zelfs permanent worden ontzegd met de inwerkingtreding op 1 maart 2022 van de maatregelen inzake het beheer van religieuze informatiediensten op internet.[1] In feite hebben de autoriteiten de webcasts van de leraren van de academie al sinds november 2021 stopgezet, vijf maanden voordat de wet van kracht werd. Als de webcasts worden hervat nadat de wet van kracht is geworden, zullen de lezingen hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk worden gecontroleerd en gepolitiseerd door tussenkomst van de regering, overeenkomstig de vergunningsvereiste.
De Nationale Administratie voor Religieuze Zaken, de Cyberspace Administratie van China, het Ministerie van Industrie en Informatietechnologie, het Ministerie van Openbare Veiligheid en het Ministerie van Staatsveiligheid hebben de wet gezamenlijk uitgevaardigd. De wet bepaalt dat religieuze organisaties of personen die virtueel religieus onderricht geven, een vergunning moeten aanvragen bij de provinciale departementen voor religieuze zaken of hoger. Artikel 6, lid 1, van de wet bepaalt dat de hoofdverantwoordelijke of de wettelijke vertegenwoordiger van een organisatie met rechtspersoonlijkheid en een organisatie zonder rechtspersoonlijkheid een ingezetene van het Chinese vasteland en een Chinees staatsburger moet zijn. Deze wet is uitdrukkelijk discriminerend voor gemeenschappen zoals de Tibetanen, doordat hun godsdienstvrijheid en de vrije uiting van ideeën over het Tibetaans boeddhisme in de virtuele ruimte worden beperkt. Tibetanen die in perifere Tibetaanse gebieden wonen, worden door de wet rechtstreeks gediscrimineerd op grond van hun identiteit.
Volgens de Chinese staatsmedia Global Times, een dochteronderneming van de People’s Daily, “kunnen zij met de vergunning online religieuze doctrines verkondigen die bevorderlijk zijn voor sociale harmonie en beschaving, en religieuze mensen begeleiden om vaderlandslievend te zijn voor het land en zich aan de wet te houden, maar alleen via hun eigen gespecialiseerde internetwebsites, -applicaties of -fora die door de wet zijn goedgekeurd. Deelnemers moeten zich registreren onder hun echte naam.”[2] In de ogen van de beleidsmakers in Peking voldoen Tibetaanse boeddhistische leraren niet aan hun verplichting om “religieuze mensen te begeleiden patriottisch te zijn”. Patriottisme wordt in de Chinese context gedefinieerd als liefde voor het moederland, het socialisme en de Communistische Partij.

Larung Chö Gar en de Chinese aanhang

Larung Chö Gar (letterlijk Larung Religieus Kampement), dat een populaire spirituele bestemming is geworden voor boeddhistische beoefenaars op het Chinese vasteland, werd in 1980 gesticht door wijlen Khenpo Jigme Phuntsok (1933-2004), in de volksmond bekend als Khenpo Jigphun, om de boeddhistische wetenschap en meditatie nieuw leven in te blazen in de nasleep van de turbulente Culturele Revolutie van Mao Zedong (1966-1976). Vanaf het nederige begin in de verlaten Larung vallei, werd de academie geleidelijk een spirituele oase voor zowel Tibetaanse als Han Chinese boeddhistische beoefenaars.[3] Na het bezoek van wijlen Khenpo Jigphun aan de berg Wutai (Wataishan) in China in 1987, begonnen Han Chinese toegewijden wijlen de Khenpo te volgen naar zijn Larung Gar Academie in hun zoektocht naar een spiritueel leven.

Larung Gar’s locatie in Tibet.

Met ongeveer 30 tot 40 Han-Chinezen met een semi-permanent verblijf in Larung Gar in 1991, groeide het aantal de laatste jaren tot een informeel quotum van ongeveer 2.000 Han-Chinese monniken en nonnen in verblijf onder de ongeveer 5.000 beoefenaars van de academie (na het plafond van de regering om de vroegere 10.000 beoefenaars te halveren).[4] Een beoefenaar brengt 12 tot 14 jaar studie door aan de academie om in aanmerking te komen voor het examen van de “Khenpo” of “Khenmo” geleerde titel.

Gelijkstelling van de geslachten

De academie is ook opmerkelijk voor haar vrouwelijke Khenmo (Abbess, wetenschappelijke titel met de nominalisator “mo” voor uitmuntende vrouwelijke beoefenaars gelijk aan de mannelijke Khenpo titel) graad programma. De geschatte 3.500 vrouwelijke beoefenaars aan de academie overtreffen aanzienlijk de mannelijke beoefenaars, geschat op ongeveer 1.500.[5] Vanaf 2018 zijn ongeveer 200 vrouwelijke beoefenaars in staat geweest om het strenge examen voor de Khenmo-graad af te ronden, volgens Liang en Taylor van de Universiteit van Virginia. Van de 200 beoefenaars waren er 104 Tibetaans.[6] Zij ondergingen hetzelfde curriculum als hun mannelijke tegenhangers en voldeden aan dezelfde academische vereisten om af te studeren voor de geleerde titel, waarmee ze de ooit zo populaire perceptie verbrijzelden dat vrouwen de capaciteiten voor hoger boeddhistisch onderwijs ontberen.
In zowel de Tibetaanse als de Chinese samenlevingen worden vrouwen beperkt door traditie en gewoonten, waardoor beide samenlevingen ongelijk zijn in termen van sekse. Het is opmerkelijk dat veel vrouwen in beide samenlevingen de weg naar bevrijding en een bestaan vrij van onderwerping vinden in het boeddhisme dat in Larung Gar wordt onderwezen en beoefend. De stichter, Khenpo Jigphun, predikte in feite zelden de gelijkheid van mannen en vrouwen, maar creëerde instellingen waarin vrouwen dezelfde kansen hadden als mannen, aldus Liang en Taylor. De Khenpo geloofde in gendergelijkheid door het succes van vrouwelijke beoefenaars in plaats van slogans voor gelijkheid.[7]
Sinologe Ester Bianchi van de Universiteit van Perugia concludeerde dat de Larung Gar Academie bloeide en een spirituele magneet werd voor Han Chinese beoefenaars omdat de Tibetaanse boeddhistische leraren tegemoet kwamen aan de spirituele behoeften van de ontgoochelde Han Chinese middenklasse die ondergedompeld was in de materialistische trend van de hedendaagse Chinese samenleving en een gebrek aan spiritualiteit. Ten tweede bevorderden de Tibetaanse leraren het Tibetaans boeddhisme niet ten koste van de Chinese cultuur, maar boden zij een tegenwicht tegen de kwalen van de gemoderniseerde Chinese samenleving. Ten derde propageerden de leraren het boeddhisme niet als een identiteitszegel op basis van Tibetaanse exclusiviteit, maar als een mentaal technologisch hulpmiddel voor de mensheid. En het belangrijkste is dat de leraren en leringen van Larung Gar niet-confronterend waren ten opzichte van de Chinese staat.[8]
Ondanks het feit dat Larung Gar apolitiek is, zichzelf distantieert van de Tibetaanse politiek in ballingschap en geen confrontatie aangaat met de staat, wordt het toch gevreesd door de CCP vanwege zijn kracht om sociale verandering en gelijkheid te brengen door het bevrijden van geesten in zowel Tibetaanse als Chinese samenlevingen. Hoewel de CCP heel goed weet dat Larung Gar louter een academie is voor het transformeren van het innerlijk leven van haar beoefenaars, is de partij jaloers op de populariteit en aanhang van Larung Gar en ziet zij deze als een uitzaaiing van de samenleving die een uitdaging vormt voor de politieke veiligheid van de partij.

Tibetaans boeddhisme in het tijdperk van China’s nationale veiligheid

De ongemakkelijke tolerantie van de Communistische Partij ten opzichte van de invloed van het Tibetaans boeddhisme en de Tibetaanse leraren op het vasteland van China heeft tot nu toe aanzienlijke veranderingen ondergaan, vooral omdat het China van de huidige Chinese president Xi Jinping veel teruggrijpt op de beginjaren van het revolutionaire China om het Chinese nationalisme te overreden maar te controleren. De Communistische Partij heeft haar toevlucht genomen tot de klassieke maoïstische tactiek van een “vrienden en vijanden”-strategie om het Tibetaans boeddhisme en de leraren van de traditie te profileren als onverenigbaar met de moderne socialistische Chinese samenleving en dus als vijand.
Dit blijkt duidelijk uit de orders van de Communistische Partij van China aan haar apparatsjiks tot op dorpsniveau in China. Een mededeling over “Niangziguan Town Program for Resolutely Waging the Tough Battle to Prevent and Defuse Major Risks”, uitgegeven in mei 2019 en verkregen door het in de VS gevestigde Centre for Strategic and International Studies, bevatte in een lang document een bevel om infiltratie door separatistische Tibetaanse onafhankelijkheidsstrijders in deze regio te voorkomen en hard aan te pakken. Verder te gaan met het uitvoeren van correctiewerkzaamheden aan belangrijke tempels overeenkomstig de wet en het niveau van beheer op basis van de rechtsstaat te verhogen. Voorkomen en aanpakken van de Tibetaanse separatistische krachten en indammen van de “oostwaartse beweging van de Tibetaanse mystiek” [藏密东移]. Voortdurend de boeddhistische en taoïstische commercialisering in goede banen leiden, zich verzetten tegen het gebruik van religieuze plaatsen om feodale en bijgelovige activiteiten te ontplooien, en de illegale bouw van grote, religieuze standbeelden in de open lucht verbieden.[9]
Evenzo droeg de door de regering goedgekeurde Boeddhistische Vereniging van het district Weibin, Baoji City, provincie Shanxi, orde in mei 2019 een verbod op de verspreiding van het Tibetaans boeddhisme in het district. Document nr. 2 (bijgevoegd aan het eind van dit verslag), verkregen door de Internationale Campagne voor Tibet, verbood Chinese boeddhistische tempels in het district Weibin strikt om religieuze figuren van het Tibetaans boeddhisme uit te nodigen of fysieke attributen van het Tibetaans boeddhisme te tonen in Chinese boeddhistische tempels.

Terugkrabbelen?

De Larung Gar Academie heeft in het verleden verschillende malen de inmenging van de partij en de regering overleefd. De academie overleefde de sloop van delen ervan door de autoriteiten in 2001 en 2016. Het door de autoriteiten opgelegde plafond voor het aantal geplaatste beoefenaars in 2001 weerhield de beoefenaars er niet van om de academie opnieuw te betreden om hun spirituele leven voort te zetten. Maar dat was tijdens de relatief liberale periode tussen de Culturele Revolutie en het Nieuwe Tijdperk van Xi Jinping. Dit is misschien de eerste keer in de 40 jaar van het bestaan van de academie dat de Chinese boeddhistische beoefenaars een specifiek doelwit zijn van de autoriteiten in naam van het indammen van de “oostwaartse beweging van de Tibetaanse mystiek”.
Sinds Xi Jinping in april 2016 de Nationale Conferentie voor Religieus Werk voorzat, heeft Peking zich in zijn grotere bestuursinspanning sterk gericht op religieuze regelgeving door meerdere stukken wetgeving uit te vaardigen om de activiteiten van de boeddhistische gemeenschap te beheren.
De partij is echter ook op haar hoede voor het feit dat overregulering van religieuze praktijken de publieke ontevredenheid jegens de partij doet toenemen. Met naar schatting 185 tot 250 miljoen gelovige boeddhisten in China, waarvan de overgrote meerderheid Han-Chinezen zijn, is de kwestie van publieke onvrede tegen de partij reëel en te belangrijk voor de partij om te negeren.

Bijlage
Document nr. 2, 2019 uitgegeven door de Boeddhistische Vereniging van het district Weibin, Baoji City, provincie Shanxi

Titel van het document: Verbod op de verspreiding van het Tibetaans boeddhisme naar het vasteland van China
Volgens een circulaire die is uitgegeven door het bureau voor religieuze zaken van het district Weibin is het Chinese tempels in het district Weibin zonder voorafgaande toestemming van de autoriteiten van de provinciale, autonome regio- en gemeenteafdelingen verboden religieuze figuren van het Tibetaans boeddhisme uit te nodigen om religieuze activiteiten te verrichten en de volgende fysieke attributen van het Tibetaans boeddhisme in hun tempels te tonen:

-Figuren/effigies/standbeelden van rijkdom godheden en Tara;
-Gebedsmolens waarop Tibetaanse en tantrische teksten, of afbeeldingen/figuren van het Tibetaans boeddhisme zijn afgebeeld;
-Thangka’s en gebedsvlaggen met Tibetaans schrift;
-Ronde of halfronde ontwerpen/constructies die een stoepa voorstellen;
-Constructies of ontwerpen waarop de zonnegod is afgebeeld;
-Symbolen/insignes en posters waarop Tibetaanse en tantrische teksten zijn afgebeeld;
– Mandala’s, vajra’s, klokken en andere religieuze objecten van het Tibetaans boeddhisme waarop het mandala-symbool is afgebeeld; en
-Het uitvoeren van vuur- en rookofferingsceremonies; het verwisselen van de satijnen kleding op boeddhistische beelden; het deelnemen aan Tibetaans boeddhistische debatten; en het deelnemen aan Tibetaans boeddhistische bekrachtigingsrituelen.
De boeddhistische vereniging van het district Weibin, Baoji City, provincie Shanxi, uitgegeven op 23 mei, 2019

BRON: https://savetibet.nl/nieuwsartikel/de-oostwaartse-beweging-van-tibetaanse-mystiek-wordt-in-larung-gar-gestopt/

DURF TE PRATEN OVER PSYCHISCHE PROBLEMEN

“Hey, hoe is het nog met je depressie?” Psycholoog geeft tips om te praten over psychische gezondheid

Steeds meer bekende Vlamingen zijn bijzonder openhartig over hun psychische problemen. Via sociale media, televisiereportages of een songtekst delen ze hun geestelijke nood met volgers en fans. Het taboe krimpt. Maar wat als onze vriendin, collega, zus of buurvrouw kampt met een depressie: vragen wij dan wel voldoende hoe het eigenlijk met hen gaat? Psycholoog en psychotherapeut prof. Benedicte Lowyck geeft tekst en uitleg, maar deelt ook haar beste tips. “Het is heel waardevol om gewoon te zeggen ‘Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik ben hier voor je’.” 

“Het bougeert” 

Om maar te zeggen: er wordt over gesproken. Maar doen wij – die aan de zijlijn staan – dat ook wel genoeg? Dat is dehoofdvraag- om het met een kwinkslag te zeggen.
Professor Benedicte Lowyck, psycholoog en psychotherapeut aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, vindt de openheid van bekende Vlamingen alvast een goede zaak. “In Vlaanderen zijn we sowieso meer ‘gesloten’ dan in de ons omringende landen. Door zulke getuigenissen worden mentale problemen genormaliseerd, als iets dat bij het ‘mens zijn’ kan horen. Het haalt het bovendien ook weg uit de eenzaamheid – een gevoel dat het lijden vergroot.” 

Door het verhaal van lotgenoten voel je je niet langer de enige die hiermee te maken krijgt. Dat is een heel belangrij­ke beweging.Professor Benedicte Lowyck, psycholoog en psychotherapeut

“Door het verhaal van lotgenoten voel je je niet langer de enige die hiermee te maken krijgt. Dat is een heel belangrijke beweging. In de Verenigde Staten zie je het andere uiterste. Therapie volgen is daar bij wijze van spreken dagelijkse kost, iedereen spreekt er over zijn of haar ‘shrink’ (therapeut, red.). Ik zeg niet dat we die kant moeten uitgaan, maar het uit de taboesfeer halen is wél belangrijk. Er is in ons land nog werk aan de winkel, maar ‘het bougeert’.”

Als een tandem

Over taboe gesproken: het is absoluut niet gemakkelijk om het gesprek aan te gaan over de psychische gezondheid van een vriend(in) of kennis. De drempel is even hoog als vragen naar iemands gebroken hart of informeren naar het rouwproces waar iemand volop in zit. Nederlands onderzoek wijst uit dat zeven mensen op tien vinden dat vragen naar iemands mentale klachten héél persoonlijk is. Slechts een kwart van de ondervraagden verwacht dat een persoon met depressieve gevoelens het zelf fijn vindt om erover te praten. 
Het initiatief wordt daarmee vaak gelegd bij de persoon met de klachten zelf. Terwijl praten net een eerste stap kan zijn naar herstel. Het kan ervoor zorgen dat de klachten minder worden. Omdat je gehoord en begrepen wordt. Professor Lowyck, die 25 jaar ervaring heeft als psycholoog/psychotherapeut, heeft raad voor al wie in zijn of haar omgeving geconfronteerd wordt met mentale problemen. “Hou contact, op het ritme van en met respect voor wie de persoon is. Het is belangrijk om expliciet te tonen, via een berichtje, telefoontje of bezoekje: ik ben er voor jou. Niet enkel voor de plezante stukken, maar ook op de moeilijke momenten in het leven.”

Persoon­lijk geloof ik in een tweesporen­be­leid: een partner of vriend(in) die er altijd is, en professio­ne­le begelei­ding.Professor Benedicte Lowyck, psycholoog en psychotherapeut

“Persoonlijk geloof ik in een tweesporenbeleid. Een depressief persoon heeft absoluut nood aan een partner of vriend(in) die er met empathie en geduld altijd ís. Dat is heel betekenisvol en voedend. Maar anderzijds is het ook belangrijk om professioneel begeleid te worden. In een professionele relatie is het mogelijk om echt in de diepte te werken. En dan bedoel ik niet per se een langdurige therapie. Soms kunnen een paar gesprekken al volstaan. Kunnen terugvallen op je naasten én op iemand professioneel – als een soort tandem – is cruciaal. Het ene mag en kan het andere niet vervangen.”

Zwijgen is zilver, praten is goud

Wie kampt met een depressie schaamt zich mogelijk over gevoelens en gedachten. Dat maakt het voor naasten niet altijd eenvoudig. Kan je gewoon vragen ‘Hoe is het nu met je depressie?’ Professor Lowyck: “Die vraag stellen kan zeker. Het is fijn als er een gesprek uit volgt, maar vaak zal dit niet het geval zijn. Het is aan de partner, vrienden, ouders of buren om de privacy van de persoon te respecteren en zeker niet te bombarderen met vragen. Neem iemand liever eens mee naar een tentoonstelling of naar de film. Ga een koffietje drinken of maak een wandeling. Vaak doet dat meer deugd dan het grote gesprek.”
“Zo’n gesprek op gang trekken is zeker niet evident. Wij, psychologen, zijn getraind om emotioneel leed te benoemen en te bevragen. Maar nogal wat mensen voelen zich daar niet comfortabel bij. Het is dan heel waardevol om gewoon te zeggen ‘Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik ben hier voor je’. En hoe goedbedoeld al jouw adviezen ook zijn, de kans is groot dat de persoon ze gewoon naast zich neerlegt. Omdat hij of zij dat allemaal zelf ook wel weet, maar de energie niet kán opbrengen.” 

Weigert iemand om te komen eten, ondanks je zoveelste uitnodi­ging? Die reactie gaat niet over jou, dan wel over de toestand waarin die persoon zich op dat moment bevindt.Professor Benedicte Lowyck, psycholoog en psychotherapeut

“Het is voor naasten dan ook van het allergrootste belang om elke afwijzing of periode van stilte niet persoonlijk te nemen. Weigert iemand om te komen eten, ondanks je zoveelste uitnodiging? Die reactie gaat niet over jou, dan wel over de toestand waarin die persoon zich op dat moment bevindt – ‘Help, ik voel me té slecht om onder de mensen te komen’. Probeer het gewoon te blijven vragen en laat de persoon vooral niet vallen. Ik kan het niet genoeg herhalen: laat voelen dat je er bént.”

_{(Lees verder onder de kader.)} 

In stijgende pijn

• In vier jaar is het aantal Belgen dat meer dan één jaar thuis zit met een burn-out of depressie met 40 procent gestegen, volgens de cijfers van het RIZIV (mei 2021). Dit komt neer op 112.000 mensen. In 78.000 gevallen hiervan gaat het over een depressie. Het aantal stijgt met tien procent per jaar.

• Een rapport van Sciensano van januari 2020 over de geestelijke gezondheid in België legt volgende zaken bloot: 1 op 5 is zeer tevreden met zijn of haar leven. 1 op 10 van de volwassenen lijdt aan een psychische stoornis. In de categorie 2- tot 18-jarigen heeft 1 op 10 een psychisch probleem dat professionele ondersteuning vraagt. 12 procent van de bevolking is erg ontevreden over het leven. 29 procent hiervan heeft het gevoel altijd onder druk te staan, 23 procent kampt met slaapproblemen door zorgen en 20 procent is ongelukkig en depressief. De meest kwetsbare groepen zijn vrouwen, mensen tussen 25 en 54, senioren ouder dan 75 en laaggeschoolden.

• De organisatie Te Gek! becijferde vorig jaar dat 20 procent van de vrouwen en 10 procent van de mannen in ons land ooit te maken krijgen met een vorm van depressie. 8 procent van de bevolking gebruikt antidepressiva. Het gebruik is de jongste tien jaar met een kwart gestegen. Ze zien vooral het aantal jonge mensen (onder de twintig) dat deze medicatie gebruikt, stijgen. België zit op vlak van antidepressiva bij de Europese top, zo zet ook het Riziv de cijfers van 2020 zwart op wit. Zo’n 1, 22 miljoen Belgen hebben medicatie nodig. Dit is zeven procent méér dan tien jaar geleden.

Schrijfster Gelein van Kampen is mama van twee kindjes, van 6 en 2. In de zomer van vorig jaar kwam haar depressie aan het licht. Al was het gevoel al langere tijd aan het sluimeren. “Al maandenlang voelde ik het steeds donkerder worden. Ik ging een ‘coaching’ volgen tegen perfectionisme, omdat ik heel zenuwachtig werd van anderen en mezelf. Ik had op professioneel gebied een erg laag zelfbeeld en ik kroop verder en verder in mijn schulp.”
De diagnose volgde: een depressie. Over elke stap van dat moeilijke proces hield ze een dagboek bij. Dat verscheen als column op de website van het maandblad Goed Gevoel. “Erover schrijven werkte helend. Het dagboek was ook een gedwongen deur die ik open gooide. Want mijn broer en mijn ouders, met wie ik nochtans erg close ben, wisten van niks. ‘Je hebt een eigen column over wát?’ Ze vielen uit de lucht.” 

Door mijn column gingen mijn familie en andere mensen vaker vragen hoe het ging.Gelein Van Kampen

“Ik had er met hen nog nooit over gesproken. Deels omdat ik dat zelf niet wilde. Als ik bij hen op bezoek ging, wilde ik dat het leuk is. Ik hield mijn probleem liever voor mezelf. Een leuke avond deed me dan meer deugd dan dat ik mijn hart kon uitstorten. Maar door de column gingen zij, en veel andere mensen, vaker vragen hoe het ging. Mensen vertelden me ook over hun eigen besognes, waardoor ik me minder alleen voelde.”
En toch. Praten over je eigen miserie: voor Gelein hoeft het nog altijd niet. “Als iemand ernaar vraagt op een goede dag: prima. En als het even heel slecht met me gaat, heb ik geen zin om het uit de doeken te doen. Maar – en dat wil ik onderlijnen: het is sowieso leuk te weten dat er iemand aan je denkt.”

Op de ijskast hangt een lijstje met zaken die me beter maken als het slecht gaat.Gelein Van Kampen

Op aanraden van een psycholoog ontwikkelde Gelein een ‘systeem’, voor haar en haar naasten. “Op de ijskast hangt een lijstje met zaken die me beter maken als het slecht gaat. Zij die me goed kennen, weten wat er op mijn lijstje staat en zij kiezen er iets uit.”
“Ik heb door mijn depressie veel geleerd. Vandaag gaat het de goede kant uit. Eén lezer stuurde me: ‘Bedankt om het onderwerp uit het donker te halen’. Dat vond ik heel mooi verwoord.” 

BRON: https://www.hln.be/psycho/hey-hoe-is-het-nog-met-je-depressie-psycholoog-geeft-tips-om-te-praten-over-psychische-gezondheid-br~aec57e30/

Mensen vinden het vaak moeilijk om over hun psychische problemen te praten. Toch kan het een opluchting zijn als men het masker af durft te zetten als de vraag gesteld wordt. Hoe gaat het met je. Als men er eerlijk op durft te antwoorden ga je vaak merken dat je een luistert oor krijgt. Velen hebben het begrip om gewoon naar de persoon te luisteren. Dat op zo een moment belangrijk is.
Ervoor durven uitkomen dat men het gevoel heeft opgebrand te zijn. Dat men het even niet meer ziet zitten. Is een teken naar jezelf toe van he zoek hulp. Maar praat er ook over. Praten kan veel oplossen.
Kleine hulpmiddeltjes kunnen de persoon ook helpen om zijn gedachten even op iets anders te zetten.
Men mag niet vergeten een depressie of burn-out komt niet zomaar. Dit sluimert in je en voor je het weet kan men er zelf niet meer uit. Men ziet en voelt alleen nog maar duisterheid rond zich heen hangen.
Geen fut meer geen zin om te ondernemen. Gaan zich dan ook vaak emotioneel voelen en sommigen durf dit dan ook niet te laten zien. Zodat ze het allemaal maar inslikken ten kost van hun lichaam.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

RAAK JE OOIT VAN JE ANGSTEN VAN AF

“Mijn fobie lijkt erger te worden. Raak ik er ooit nog van af?” Over angst(stoornissen)

Iedereen krijgt wel eens te maken met angst. Angst voor ziekte, spinnen, een presentatie of examen, het verkeer… onze schrikbeelden nemen tal van vormen aan. Maar wat het voorwerp van je angst ook is, het mag niet de overhand krijgen. Wat als angst je leven wél gaat beheersen? Barbara Depreeuw, klinisch psycholoog en gedragstherapeut bij het Universitair Psychiatrisch Centrum in Duffel, beantwoordt bezorgdheden van lezers rond fobie. “In de oertijd was angst zinvol, maar nu is het in de meeste gevallen gewoon lastig”. 

“Ik heb een zoontje van drie en wil mijn angsten niet aan hem doorgeven. Heeft u tips?”

“Of iemand angsten ontwikkelt, is een samenspel van natuurlijke aanleg (genen) en wat je van een rolmodel meekrijgt. In dat opzicht heb je als ouder maar deels een invloed hierop. Het is alleszins belangrijk om je kind niet te veel ervaringen te onthouden omdat jij er bang voor bent. Ben je bijvoorbeeld angstig voor spinnen, dan mag je kind best weleens een spin aanraken. Is je kind toch getuige geweest van een (overdreven) angstreactie van jezelf, dan is het belangrijk om erover te communiceren: ‘Mama heeft even bang gereageerd, maar dat wil niet zeggen dat het echt gevaarlijk is.’ Zo zal je kind op termijn leren om jouw angsten te relativeren en ze wat meer vanaf een afstand te bekijken. Zijn je angsten lastig voor jezelf en merk je dat je gehinderd wordt om je kindje met meer vrijheid op te voeden, dan kan het zinvol zijn om in psychotherapie te gaan voor je angsten.”

“Ik overweeg medicatie te nemen om mijn paniekaanvallen leefbaar te maken, maar ben bang voor mogelijke bijwerkingen”

“Bespreek mogelijke medicatie altijd met je huisarts of psychiater. Zij kennen je medische verleden en je gevoeligheden. Uit de praktijk blijkt wel dat antidepressiva, eerder dan kalmeringspillen, een efficiënt hulpmiddel kunnen zijn voor angst- en paniekaanvallen, als aanvulling op psychotherapie. Mogelijke bijwerkingen zijn eveneens persoonsgebonden en verdwijnen vaak na een aantal weken.”

Begrens piekeren door bijvoor­beeld twee keer per dag een kwartier­tje een piekermo­ment in te lassen, waarin je je angstge­dach­ten de vrije loop laatBarbara Depreeuw

“Steeds vaker raak ik helemaal verlamd door angstgedachten. Worden ze erger met de leeftijd, en is er een kans dat ik er ooit van af raak?”

“Dat je angstig reageert op de pandemie, is een heel menselijke reactie. Zorg er alleen voor dat je angst realistisch blijft, in verhouding met het reële gevaar. De situatie objectief onder de loep nemen kan daarbij helpen. Begrens je piekeren door bijvoorbeeld twee keer per dag een kwartiertje een piekermoment in te lassen, waarin je je angstgedachten de vrije loop laat. Als je angstgedachten hebt gedurende de dag, probeer die dan uit te stellen tot op het geplande piekermoment. Stap per stap zal je leren om steeds langer angstvrij in het leven te staan en je angstgedachten niet te onderdrukken of wegduwen, maar te kanaliseren. Lukt het niet alleen, zoek dan professionele begeleiding die je erbij helpt.”

“Sinds juli zit ik in een stevige burn-out. Ik krijg mijn stress heel moeilijk onder controle. Wat nu?”

“Stress kan letterlijk in je lijf kruipen. Het is een overblijfsel van de primitieve vecht/vlucht-stressreflex. In de oertijd zinvol, nu vooral lastig als we met psychische stress te maken hebben. Wat kan je doen? Breng in kaart wat jou stress bezorgt (problemen op je werk, de werkrelaties, gedachten aan de toekomst in dit werk …). Probeer oplossingen te zoeken voor problemen die oplosbaar zijn en pas actieve of passieve stressverlagende technieken toe om de lichamelijke klachten te verminderen, zoals: je ademhaling vertragen, een wandeling maken, gymoefeningen… Herhaal ze twee keer per dag, zodat ze een gewoonte worden.”

“Ik ben een ex-darmkankerpatiënt en heb al enkele jaren het prikkelbaredarmsyndroom. Regelmatig heb ik  paniekaanvallen over stoelgangproblemen, waardoor ik in een vicieuze cirkel kom.”

“Het is logisch dat je probeert om je voorzorgen te nemen, een ongelukje in het openbaar is geen lachertje. Probeer om niet continu je lichaam te screenen op signalen dat je naar de wc zou moeten gaan. Dat veroorzaakt extra spanning. Want hoe meer je screent, hoe moeilijker het wordt om in te schatten of je nu echt moet gaan, dan wel of het vals alarm is. Het is belangrijk om stap voor stap een goed onderscheid te leren maken, zodat je je vrijheid kan terugwinnen. Oefen in een veilige omgeving en breid die geleidelijk aan uit. Volg desgewenst therapie als het alleen moeilijk gaat.”

“Enkele jaren geleden was er boven mijn appartement een brand. Sindsdien kamp ik met grote angsten daarrond, die door iets kleins getriggerd worden. Wat kan ik doen om het draaglijker te maken?”

“Het is belangrijk om in kaart te brengen wat de triggers zijn die je angstig maken. Ook is het van belang dat je inschat of je bepaalde voorzorgsmaatregelen neemt en of die overdreven zijn of niet. Als je merkt dat je overdrijft, probeer dat dan stap voor stap af te bouwen. Zowel exposuretherapie (een techniek uit de gedragstherapie, confrontatietherapie) als EMDR (eye movement desensitization and reprocessing, een oog-volgtechniek) kunnen je helpen om je angst op relatief korte termijn te overwinnen. Bij beide therapievormen word je gevraagd om terug te denken aan de situatie die de aanleiding voor de angst was, een brand in dit geval, en leer je om anders om te gaan met de angstreacties.”

“Ik ben een echte hypochonder. Bij het minste symptoom zoek ik er alles over op en denk ik meteen het ergste, wat dan weer tot zweetaanvallen en hartkloppingen leidt. Hoe raak ik hiervan verlost?”

“Overweeg bewust of je bij elk gevoel in je lichaam (kramp, jeuk, steek) meteen aan de ergste ziekte moet denken. Kan er ook een andere aanleiding zijn, zoals slecht geslapen of zwaar gegeten? Probeer je lichaam verder niet te screenen op symptomen, want dat geeft vaak nog meer aanleiding tot angstreacties. Dr. Google kan je even geruststellen, maar kan evengoed nieuwe informatie geven die je nóg angstiger maakt. Wanneer je je bang voelt, stel je zoekactie dan bewust even uit en laat je angstgevoelens er maar zijn zonder er meteen een verklaring voor te zoeken. Je kan dan tegen jezelf herhalen: ‘ik ben angstig, maar dat wil niet zeggen dat ik ziek ben’.”

“Door een heel turbulente vlucht heb ik vliegangst ontwikkeld. Ik neem nu standaard een angstremmer die me ook na aankomst nog parten speelt. Hoe zou het zonder lukken?”

“Eigenlijk is de oplossing: vliegen zonder medicatie en de angst laten opkomen en verdragen zonder ertegen te vechten. Door de angstremmer verdoof je jezelf, waardoor je je angstgevoelens onderdrukt én tegelijk niet leert beseffen dat er geen écht gevaar is. Je bedenken dat de rit naar de vlieghaven gevaarlijker is dan de vlucht op zich, kan misschien helpen. Om ervan af te raken zou je geregeld moeten vliegen. Je kan dan proberen om in het begin je medicatie te verminderen, de volgende keer je angstremmer niet te nemen, maar wel op zak te hebben, en het daarna zonder te proberen.”

“Tijdens de pandemie ben ik steeds angstiger geworden om besmet te raken, waardoor ik nu ook vrijwel elk sociaal contact mijd. Hoe vermijd ik dat ik als een kluizenaar eindig?”

“Noteer in één kolom welke reële gevaren je loopt als je de nodige bescherming (mondmasker, voldoende afstand …) in acht neemt, en voel hoe angstig ze je maken. Noteer in een andere wat je er allemaal voor opgeeft, en voel ook dat gemis. Weeg het gevoel van controle af tegen de prijs die je betaalt met je vrijheid. Loslaten kan noodzakelijk zijn om je levenskwaliteit te behouden.”

“Al jarenlang ben ik bang om me in grote groepen te begeven. Die momenten zorgen er steeds voor dat ik begin te blozen, zweten en trillen.”

“Wat iemand met een sociale fobie typeert, is dat hij of zij erg op zichzelf gericht is in die angst. Je bent om af te gaan voor anderen. Wat kan helpen is om je bewust meer te concentreren op de taak die je uitvoert in de situatie die je bang maakt: focus op wát je wil zeggen tijdens een speech, een babbel, een lekker etentje… en niet op hoe je eruitziet door de ogen van de andere. Je bedenken dat je je angstiger voelt dan dat je eruitziet, kan helpen. Dat lukt niet in één dag en vraagt wat training.”

“Onze dochter is 23 en heeft sinds twee jaar last van nachtmerries. Dat belast zowel haar als ons gezin enorm.”

“Nachtmerries komen geregeld voor, op elke leeftijd. Maar heb je er een aantal dagen per week of toch vaak last van, dan kan er sprake zijn van een nachtmerriestoornis en is nader onderzoek naar de oorzaak ervan, zoals een slaapstoornis, posttraumatische stressstoornis of bijwerking van een medicijn, aangewezen. Psychotherapie (voornamelijk imaginaire rescripting) kan heel efficiënt zijn om de nachtmerries te herschrijven, met bijvoorbeeld een positieve afloop.”

“Mijn dochter heeft van jongs af aan een muizen- en spinnenfobie, zelfs in die mate dat ze letterlijk even verlamt. Raakt ze hier ooit nog van af?”

“Gerichte exposuretherapie kan je dochter in een beperkt aantal sessies van haar fobie afhelpen. Belangrijk is dat je bereid moet zijn om je vrijwillig aan iets bloot te stellen dat je angst inboezemt. Het is geen evidente opdracht. Maar de resultaten zijn heel positief: soms volstaan zelfs enkele uurtjes therapie.”

“Sinds een ongelukkig voorval heb ik een panische angst op de autosnelweg en durf ik amper vrachtwagens in te halen.”

Je angst erkennen is een eerste stap naar herstel. Het is niet gek dat je je angstig voelt als je dit hebt meegemaakt. Toch is het belangrijk dat je het niet vermijdt om vrachtwagens in te halen. Stap voor stap jezelf trainen om van je angst af te raken is de weg die je moet gaan. Dat kan je in het begin doen met iemand naast je, daarna alleen in de auto. Probeer om tijdens het rijden op de autosnelweg te voelen in je lichaam waar je angst zit en dat deel van je lichaam te ontspannen. Hou de focus op je taak en laat de angst die opkomt er zijn, terwijl jij je aandacht houdt bij het autorijden. Als dat te moeilijk is, kan je met exposuretherapie in virtual reality al de eerste stappen zetten.”

“Al mijn hele leven vergelijk ik mezelf continu met anderen. Maar dat geeft me zo’n laag zelfbeeld dat ik erg angstig word. Is er een manier om hier vanaf te raken?”

“Een negatief zelfbeeld kan hardnekkig zijn en je bent wat kwetsbaar voor angst en depressie. Het mechanisme erachter begrijpen, kan helpen om de vicieuze cirkel te doorbreken. Waarom ben je bang om anderen teleur te stellen? Heb je een hoge standaard voor jezelf? Als dat zo is, dan is het moeilijk om daaraan te voldoen en blijf je ontevreden over jezelf. Je kan ervoor kiezen om je continu aan te passen en nooit écht tevreden te zijn, of af en toe het risico nemen om ‘nee’ te zeggen en eens te kijken wat er gebeurt. Misschien valt het resultaat wel mee en vind je op termijn wat meer rust? Begin daarbij met een kleine oefening, en hou vol als het eens niet lukt.”

Weeg voor jezelf af wat je voor je angst wil opgeven en wat niet om een waardevol leven te leidenBarbara Depreeuw

“Mijn mama is recent geopereerd aan borstkanker en ik ben daardoor heel bang geworden om zelf kanker te krijgen. Ik word met de dag angstiger, terwijl ik eigenlijk wel een levensgenieter ben.”

“Als een dierbare kanker krijgt, brengt dat sowieso angst en heftige emoties met zich mee. Neem de nodige tijd om te herstellen en geef jezelf ook de ruimte om angstig te zijn. Blijft het te lang aanhouden en belast het je leven, probeer je angst dan meer te rationaliseren. Vraag medisch advies aan je arts voor je jezelf zaken ontzegt of jezelf op bepaalde diëten zet. Weeg voor jezelf af wat je voor je angst wil opgeven en wat niet om een waardevol leven te leiden. Schrijf je voornemens desnoods op.”

“Mijn kleindochter is een slimme meid, en toch zijn alle examens voor haar een echte beproeving. Ik maak me nu al zorgen, en kijk ook heel hard op tegen haar hogere studies.”

“Faalangst kan samenhangen met het toekomstbeeld dat je kleindochter van zichzelf heeft en met de verwachtingen die de omgeving stelt. Een open, niet-beoordelend gesprek met je kleindochter hierover kan een eerste stap in de goede richting betekenen: wat is het ergste dat haar kan overkomen als ze niet voor die toets slaagt? Ook een regelmatig slaappatroon, voldoende ontspanning en gezonde voeding kunnen hierbij helpen. Blijft de faalangst te lang aanslepen of ondermijnt ze haar gezondheid of prestatievermogen, zoek dan professionele hulp.”

BRON: https://www.hln.be/mijn-gids/mijn-fobie-lijkt-erger-te-worden-raak-ik-er-ooit-nog-van-af-expert-beantwoordt-lezersvragen-over-angst-stoornissen~aa6f8e3e/

Als ouders staan we er niet bij stil. Maar vaak wordt angst doorgegeven door de ouders. Ook kan een angststoornis ontstaan doordat men iets heeft meegemaakt of gezien heeft. Dan is het aan jezelf hoe ga je met je angsten overweg. Men kan zich erin laten leiden dat maakt dat het moeilijk word om in bepaalde omstandigheden te leven. Denk hierbij maar eens over stalking.
Als men een bepaalde angst heeft kan die ten koste van je dagelijks leven gaan. Daarom is het nuttig mocht men echt ergens een angststoornis voor hebben om toch hulp te zoeken. Om te leren met je angst te leven zonder dat het je leven dwarsboomt.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

MOMENTJES VAN GELUK

OMARM WAT ER VANDAAG OP JE PAD KOMT DAT ZIJN VAAK DE GELUKSMOMENTJES

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM

IEDER JAARTJE WORDEN WE EEN JAARTJE OUDER

Oud worden

We blijven hierop aarde niet eeuwig jong. Ons lichaam verander jaar na jaar. We worden wijzer jaar na jaar. En toch vinden bepaalde mensen het moeilijk dat ze een jaartje ouder worden. Ze willen niet inzien dat hun lichaam veranderd. Ze willen eeuwig jong er blijven uitzien. Met alle gevolgen die eraan vast kunnen hangen. Operaties herstel noem maar op. Crème smeren voor wat ze denken dat het helpt maar meer geld uit de beurs gooien dan dat het resultaat heeft.
Toch kan men leren om van ieder jaartje dat erbij mag komen te genieten. Te weten dat het jaartje dat voorbij is je ook iets hebt mogen leren en meenemen. Het gewoon hoe jezelf erin kan vinden en voelen. Natuurlijk zijn niet alle jaren zoals we willen. En worden we geconfronteerd met tegenslagen en met geluk. Geboorte pijn ziekte en sterven zal ons op deze reis achtervolgen. Men kan dan diep ergens in blijven hangen of men kan voor jezelf de keuze maken en er nog iets van maken. Hoe moeilijk het misschien ook is. Dit hoort er nu eenmaal bij hierop aarde. Toch zal men merken hoe ouder men wordt hoe meer betekenisvol het leven kan zijn. Vaak hoor je dan ook na het 40^ste levensjaar het eigenlijk mooier wordt. En eigenlijk is dat ook wel zo. Omdat men dan bepaalde dingen geleerd heeft en dit dan ook vaak kan doorgeven. Aan de kinderen. Maar ook deze moeten vanuit zichzelf leren. Daarom zijn we allemaal hierop aarde. Als men op een moment het begrip krijgt dat het leven meer is dan dat men denkt. Dan pas zet je een stapje in een andere wereld. En weet men dat wat hier is vaak gebaseerd is op illusie in sommige gevallen. Wat je nu zit kan straks helemaal anders zijn. En wat iemand ziet kan voor een ander iets helemaal anders aangezien worden. Dat is het aardse leven. We geven vanuit ons zelf een woord aan een beeld. Wanneer wie dat besef krijgen kom je uiteindelijk in de vijfde dimensie.
De vijfde dimensie is dan ook bewustzijn. In de vijfde dimensie ben je geheel bewust van het feit dat je bewustzijn bent en je lichaam tijdelijk als voertuig dient. In deze dimensie ben je een wezen van pure onvoorwaardelijke liefde en licht zonder oordeel, ego en angst.
Dat is puur leven. Het leven bestaat uit onvoorwaardelijke liefde. Naar jezelf toe naar anderen. Oordelen veroordelen of vooroordelen zullen we allemaal we eens hebben maar probeer ze niet op een negatieve basis te hebben. Zo zou je  dan hier kunnen leven in liefde zonder angst oud te worden.
We worden geboren.
We worden elk jaartje een jaartje ouder.
We leren en geven door.
We genieten of proberen van het leven te genieten.
Tot de cirkel rond is hier.
En er een ander leven zich openstelt.
Het boeddhistisch levenswiel is daar een mooie illustratie van.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM MANI PADME HUM