Illegale drugs, zoals MDMA en truffels, om je psychisch beter te voelen? “Als toxicoloog heb ik daar niks op tegen”
XTC en magische truffels innemen om je mentale gezondheid te verbeteren, werkt dat? In Australië mogen psychiaters de stofjes die je in drugs vindt voorschrijven aan hun patiënten. Binnenkort ook bij ons? Toxicoloog Jan Tytgat heeft er alvast niks op tegen. “Ik begrijp dat mensen zich beter voelen. Door die hallucinogene stoffen krijg je andere inzichten dan wanneer je nuchter bent.”
Prins Harry gebruikte psychedelica om zijn mentale gezondheid te verbeteren, zo onthulde hij in een recent interview in het Amerikaanse programma ‘60 Minutes’. Het ging om ayahuasca, een natuurlijk psychedelisch brouwsel dat door inheemse culturen in Zuid-Amerika gebruikt wordt voor religieuze en spirituele doeleinden en psilocybine, de belangrijkste psychoactieve component van magische truffels.
“Als je het met de juiste mensen doet, en je lijdt onder verdriet of trauma, dan kunnen deze stoffen werken zoals een medicijn”, aldus de prins. “Jarenlang voelde ik zo’n grote last op mijn schouders omdat ik nooit kon huilen om de dood van mama. Psychedelica hebben mijn voorruit vrijgemaakt, me verlost van het verdriet van mijn verlies. Ze namen het idee weg uit mijn hoofd dat ik moést wenen om te bewijzen dat ik mijn moeder miste.”
Australië keurde deze stoffen onlangs goed
Prins Harry is niet alleen. Steeds meer mensen gebruiken psychedelica, al dan niet legaal, om mentale problemen te overwinnen. Denk maar aan zangeres Selah Sue, al stapte zij na een tijdje terug over op de klassieke antidepressiva.
Australië is het eerste land dat het gebruik van psilocybine (de belangrijkste psychoactieve component van magische truffels, red.) en MDMA (het bestanddeel in de gekende partydrug XTC, red.) officieel goedkeurt voor medische doeleinden. Psychiaters in het land verwelkomen deze mogelijkheid: sinds afgelopen juli mogen ze MDMA voorschrijven voor post-traumatische stress stoornissen en psilocybine voor onbehandelbare depressies. Ze noemen het een ‘babystapje in de juiste richting’.
Mag het ook al in België?
Ann Eeckhout, woordvoerster van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten: “In ons land geldt dat een arts therapeutische vrijheid heeft van voorschrijven, zolang een product niet verboden is. Als een arts, op basis van ervaring, literatuur of lopende studies, weet dat hij de patiënt die voor hem zit kan helpen met een geneesmiddel dat elders wel al vergund is, dan kan dat wel voorgeschreven worden.”
“Psilocybine en MDMA zijn tot nader order verboden stoffen in België”, begint Tytgat. “Ze kunnen dus nog niet worden voorgeschreven bij ons. Waarschijnlijk worden ze wel al op experimentele, maar kleinschalige basis gebruikt, maar ze zijn nog niet officieel erkend. In Australië mogen artsen effectief al overgaan tot alternatieven als klassieke medicatie niet werkt. Wel moet er een soort informed consent zijn: betrokkenen moeten ermee akkoord gaan. Dat vind ik een heel goede aanpak waar ook wij naartoe zouden moeten werken. Maar in België verloopt het allemaal niet zo snel.”
Je krijgt andere inzichten dan een nuchter persoon
Legaal of niet: toxicoloog Jan Tytgat vindt het niet verwonderlijk dat psychedelica bij sommigen zo’n gunstig effect hebben. “Als je die drugs puur recreatief gebruikt op een festival of feestje is dat ook om je geest in een staat te brengen die je aangenaam vindt. Je zou hetzelfde kunnen zeggen voor mensen die zich ziek voelen. Zij nemen dezelfde middelen om zich beter te voelen.”
We leven in een wereld waarin drugs steeds vaker gebruikt worden voor alternatieve doeleinden, stelt Tytgat vast. “Het is een soort hype, en ik heb er niks op tegen. Ik kan perfect begrijpen dat sommige artiesten microdosissen LSD gebruiken om wat meer buiten de lijntjes te kunnen kleuren, bijvoorbeeld. In Californië is dat ook heel populair in de tech industrie: met een klein beetje LSD, werken die mensen intensiever. En dat verbaast mij niet. Door die hallucinogene stoffen, die vooral de zintuigen dermate veranderen, ga je andere inzichten krijgen dan een nuchter persoon.”
Wat in de paddenstoel zit, zit al in ons brein
Nog een reden dat Tytgat de positieve effecten van psychedelica erkent: ze verschillen vaak niet zo heel veel van het klassieke geneesmiddel. “Chemisch zijn dat allemaal moleculen die in hetzelfde schuifje passen. Als je de bestanddelen van paddo’s en XTC onder een vergrootglas legt en vergelijkt met de medicatie die er op de markt is, dan zien wij als scheikundige niet zo veel verschil.”
“En als je gaat kijken naar de neurotransmitters die wij in ons brein hebben, denk aan serotonine, dopamine, adrenaline, dan kunnen we stellen dat wat de natuur produceert in die paddenstoel bijna hetzelfde is. De inhoud van een XTC-pil, MDMA, is een amfetamine die heel hard trekt op de adrenaline die wij van nature aanmaken als neurotransmitter. En ons lichaam reageert natuurlijk op wat er wordt ingenomen.”
Maar wérkt het echt voor je mentale gezondheid?
Tytgat: “Wetenschapper Michiel Van Elk heeft recent een boek geschreven dat een heel nuchtere kijk geeft op psychedelica en of we die kunnen gebruiken als medicatie. Daaruit trok ik twee conclusies. Als je de klassieke, illegale drugs beschouwt, zoals psychedelische paddestoelen maar ook XTC en andere producten, dan kunnen we stellen dat het voor sommige mensen met mentale problemen effectief helpt. Op één voorwaarde: je moet ervoor openstaan en de mindset hebben dat ze daadwerkelijk een verschil kunnen maken.”
“De ervaring leert dat psychedelische drugs veel minder effect hebben bij mensen die heel kritisch zijn.” Ondervinden mensen die er wél voor openstaan dan een soort placebo-effect? “Neen, want je gaat hen wel degelijk actieve bestanddelen toedienen. Alleen is de beleving afhankelijk van de persoon. Bij dit type alternatieve geneesmiddelen speelt wat je er van verwacht echt wel mee. Verwacht trouwens ook niet dat het effect beter zal zijn omdat je voor de natuurlijke optie gaat.”
Verwacht geen langetermijneffecten
De tweede conclusie die Van Elk in zijn boek stelde was de volgende: psychedelica doen wel iets, maar verwacht er geen langetermijneffecten van. Daarvoor moet je ze langdurig blijven gebruiken. “Mensen die psychiatrisch zijn of psychoses hebben kunnen alternatieve therapieën volgen, bijvoorbeeld bij een sjamaan, en die kunnen zeker effect hebben. Maar ze mogen niet verwachten dat ze zo nog niet voorgoed van hun problemen af zijn.”
“Dat is iets wat de meeste mensen niet beseffen. Ze doen een therapie van een week of twee met paddo’s, ze vinden dat plezierig en het heeft een gunstig effect op hun mentale staat. Ze gaan ervan uit dat dat effect zal blijven, maar als ze een genetische component van vatbaarheid voor geestelijke problemen hebben, dan komen die vroeg of laat terug.”
De uitwerking kan verschillen van persoon tot persoon
Nog een conclusie van een aantal onderzoeken: de efficiëntie van de drugs of psychedelica hangt ook af van de toestand van waaruit je vertrekt. “De uitwerking van cannabis is uitgebreid bestudeerd. Bij mensen die depressief en psychotisch zijn, of andere problemen hebben van psychiatrische aard, gaat de mild hallucinogene en psychedelische drug een heel andere uitwerking hebben dan bij een gezonde jongen van zestien die eens een joint probeert. Omdat zulke drugs op iedereen een ander effect kunnen hebben, speelt hoe je geest werkt ook mee.”
XTC om je Parkinson-symptomen te verminderen?
Tytgat vertelt over een interessante studie. “Het ging om partygangers in Londen van tussen de veertig en zesti die de diagnose van Parkinson kregen. Dat is geen psychiatrische aandoening, maar een ziekte waardoor je minder makkelijk kan bewegen en heel houterig loopt. Deze mensen rapporteerden een onverwachts geschenk als ze uitgingen en XTC namen. Plots waren hun Parkinson-symptomen dan veel minder.”
“Dat klinkt raar, maar zo raar is dat niet. Als je de medicatie voor Parkinson onder de loep neemt, zie je dat die molecule enorm hard op XTC lijkt. Weer een goed voorbeeld dat je lichaam geen onderscheid maakt of je nu een drug of geregistreerd geneesmiddel inneemt.”
Let op voor de rommel die erbij zit
Het enige gevaar, volgens Tytgat? “De rommel die erbij zit.” En da’s dan ook meteen de grootste valkuil. “Ik werk dagelijks met justitie. Als wij analyses doen van stukken die in beslag zijn genomen, dan moet je vaststellen dat de ene XTC-pil de andere niet is in termen van zuiverheid. Hetzelfde geldt voor paddo’s. Als mensen psychedelische drugs gebruiken als medicijn, dan hoop ik maar dat ze een zo zuiver mogelijk preparaat te pakken krijgen. En dat is niet altijd vanzelfsprekend.”
In tegenstelling tot het systeem van klassieke medicatie, dat garanties biedt voor de gebruikers. “Als je nu een antidepressivum bij een apotheker gaat halen op voorschrift van een arts, is er een heel veiligheidsnet met verantwoordelijkheden.”
“De specialist die voorschrijft moet redenen hebben om dat voor te schrijven, de apotheker heeft ook een wettelijke verplichting dat wat hij aflevert kwalitatief is. Heeft een persoon neveneffecten en pleegt hij bijvoorbeeld zelfmoord, dan kan een apotheker effectief voor de rechtbank komen. Als mensen drugs gaan gebruiken met een psychedelische uitwerking om zich beter te voelen, hoop ik dat het ook duidelijk is wie er verantwoordelijk is als het dan misloopt.”
Binnenkort in België? Voor een doelgroep die anders in de kou blijft staan
“Ik ben er voorstander om dit soort drugs voor te schrijven aan een doelgroep van patiënten die anders in de kou blijven staan, en met deze therapie wél geholpen worden. Ik ben daar absoluut niet tegen. Het doel van geneeskunde is mensen helpen die zich ziek voelen of ziek zijn.”
“Vermits je in een gecontroleerde omgeving de goede dosis van een betrouwbaar product neemt, bijvoorbeeld een heel lage dosis XTC en je doet dat af en toe, dan ga ik als toxicoloog niet zeggen dat dat nadelig is. Dat valt eigenlijk nog wel mee.”
In ons land is er voorlopig nog geen beweging naar legalisatie, volgens het FAGG.
Ik ben van mening dat bepaalde er baat bij kunnen hebben. Natuurlijk is het belangrijk dat men weet wat men koopt. Als men hier een overeenkomst zou kunnen vinden moet er geen angst zijn dat men rommel binnen krijgt. Zelf heb ik ook ayahuasca retraite gedaan. Daar zat zelfs een dokter bij die het deed om de rust te vinden. Nu als men de tekst leest en men heeft een goede begeleiding kan ik begrijpen dat het soms beter is dit te nemen dan medicatie. Maar hierin België zal het nog lang duren voor men het legaal zal maken.
MDMA (XTC) stimuleert de afgifte van bepaalde stoffen in de hersenen. Hierdoor treden zowel bewustzijnsveranderende als oppeppende effecten op. XTC staat bekend als een stof met een entactogene en stimulerende werking.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Aum Shanti,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM PADME HUM MANI