De terugkeer van het ‘size zero’-tijdperk afgekondigd. Waar komt onze obsessie met mager zijn vandaan?

Magazines schrijven over de terugkeer van ‘heroin chic’ als schoonheidsideaal en ook op sociale media lijkt dun zijn stilaan weer in. Een eerder gevaarlijke omwenteling. Maar is onze obsessie met slank zijn ooit echt verdwenen? En waar komt die vandaan? Twee proffen over waarom we hunkeren naar maatje nul. “Vaak klinkt dat we het doen voor ‘the male gaze’. Maar veel mannen vinden magere vrouwen niet eens aantrekkelijk.”

Lange tijd werden vetrolletjes getoond en verheerlijkt op sociale media. Maar, groot nieuws: “Het ‘heroin chic’-tijdperk breekt opnieuw aan”, schreven verschillende internationale kranten en websites de laatste weken, van ‘The New York Times’ tot ‘The Guardian’. “Maatje nul is terug van weggeweest”, berichtten ook wij bij ‘Het Laatste Nieuws’. De aanleiding? Verschillende video’s op jongerenplatform TikTok die waarschuwen voor de terugkeer van het magere schoonheidsideaal, meer specifiek de ‘heroin chic’-trend uit de jaren negentig.

Wat ís heroin chic?

Even kaderen: de term ‘heroin chic’ werd voor het eerst gebruikt na de dood van de wereldberoemde modefotograaf Davide Sorrenti (20) in 1997. De jonge Italiaan stierf onrechtstreeks aan de gevolgen van zijn drugsverslaving. Mode en verdovende middelen gingen destijds hand in hand. Kijk maar naar Gia Carangi (gespeeld door Angelina Jolie in de film ‘Gia’). Zij was een van de eerste echte topmodellen zoals we die vandaag kennen en heroïneverslaafd: ze stond op de cover van ‘Vogue’ met naaldensporen op haar armen.
De term ‘heroin chic’ kwam er dus in een context van de opiatencrisis die vorige eeuw woedde, maar verwijst ook naar de grungy look die we zagen bij onder anderen Kate Moss en Jaime King (die beiden een relatie hadden met Sorrenti), twee jonge (rol)modellen die een drugsprobleem hadden én extreem mager waren. Die verheerlijking van ultraslanke lichamen werd doorgezet tot na de eeuwwisseling, met schoolvoorbeelden zoals Paris Hilton en Nicole Richie. Een groeiend aantal jonge meisjes pronkt nu opnieuw met een bijzonder platte buik. Ook Kim Kardashian en haar zussen, die nochtans mee verantwoordelijk zijn voor het populariseren van een meer voluptueus lichaamsbeeld, hebben tegenwoordig een maatje nul. Ze volgden daarvoor een streng dieet en lieten vermoedelijk implantaten weghalen – er wordt zelfs gefluisterd dat ze zich lieten helpen door Ozempic-injecties. Ozempic is een farmaceutisch middel dat gebruikt wordt door patiënten met diabetes type 2, waardoor je ook zou kunnen vermageren.

Maar is het überhaupt een trend?

Kortom: de ‘heroin chic’ of ‘size zero’-look is terug als super onrealistisch schoonheidsideaal, minus de heroïne. Toch? Professor Sofie Van Bauwel vindt het vooral opvallend hoeveel aandacht de media eraan schenkt. “TikTok en nieuwsmedia hebben de neiging om dingen groter te maken dan ze zijn. Ze creëren buzz rond iets waardoor het sterk wordt uitvergroot. Oké, misschien zie je nu iets meer magere lichamen dan drie jaar geleden, tijdens de piek van de bodypositivity-beweging. Maar of het ook echt een trend is?”
“Onze lichamen zijn geen trends!”, klinkt het vanuit verschillende hoeken. Onder andere figuren zoals actrice Jameela Jamil spreken zich uit tegen de manier waarop media de vermeende terugkeer van ‘size zero’ aankondigden.
Ook professor Pascal Gielen is liever voorzichtig met het als trend te bestempelen. “Schoonheidsidealen zijn tijdsgebonden en afhankelijk van cultuur. In de tijd van Rubens was de wulpse vrouw het modebeeld. De adel wilde bleek zijn in plaats van gebruind. Trends bij lichamen komen en gaan. Maar sinds slank zijn veertig jaar geleden het schoonheidsideaal werd, blijft die magerheidscultus terugkeren. Dat valt op. Als je even googelt, zie je dat die discussie over dat fenomeen eigenlijk doorlopend aan de gang is.”

Mager zijn voor de ‘male gaze’?

Mager zijn is dus niet terug, maar nooit weggeweest: eigenlijk is de tendens nooit uit onze samenleving verdwenen. Hoe komt dat? Gielen: “Natuurlijk zijn er modellen die gebukt gaan onder sociale druk en die verplicht zijn heel slank te blijven voor hun job. Maar als je geen model bent en vanuit jezelf een extreem dun lichaam nastreeft, zoals de Kardashian-familie? Dan is er volgens mij meer aan de hand. Vaak wordt er met de vinger gewezen naar ‘the male gaze’. Maar dat graatmagere waarbij je de botten ziet, bijna richting anorexia, vinden veel mannen niet aantrekkelijk.”

Mager zijn als teken van prestige

“Mijn theorie daarover is dat dun zijn gezien wordt als een vorm van prestige”, vervolgt Gielen. “Al dan niet bewust koppelen we succes aan slank zijn. Kijk maar naar mensen met succesvolle jobs in series en films: die zijn nooit dik, noch volslank.” De professor ziet een analogie met de predestinatieleer van socioloog Max Weber. “Daarin werd gesteld dat wie succesvol was en in de hemel wilde komen, zijn rijkdom niet op aarde mocht uitgeven. Vandaag zien we eenzelfde patroon van soberheid bij de welgestelden, een soort van calvinisme. Juist omdat je genoeg geld voor eten hebt, kan je het jezelf ook ontzeggen.”
“Slank zijn wordt dan eigenlijk een teken van uithoudingsvermogen en karakter. Een soort uiting van symbolisch kapitaal, waarmee je jezelf kan onderscheiden.” Maar er is volgens Gielen nog een reden voor. “Mensen die alle luxe hebben, gaan op zoek naar andere uitdagingen om hun leven zin mee te geven. Ze kúnnen het zich permitteren om veel en lekker te eten, maar toch blijven ze slank. Dat geeft hen een goed gevoel. Dat dun zijn voor velen het hoogste goed is, is dus niet alleen een vorm van uiterlijk vertoon en prestige naar de buitenwereld toe, maar ook een manier om je eigen waardigheid en identiteit recht te houden. Op een bijna perverse manier.”

Minderwaardigheidsgevoel als je niet slank bent

Sociale media en de modewereld spelen een grote rol in het promoten van slanke lichamen. “De gevolgen van slank zijn als schoonheidsideaal zijn relatief desastreus voor een samenleving. Model betekent letterlijk voorbeeld: jonge meisjes nemen die dunne vrouwen dan ook als rolmodel. En dat kweekt een enorm minderwaardigheidsgevoel bij iedereen die iets minder mager is. En ze ontwikkelen niet zelden een eetstoornis als gevolg.”
“Het is echt een cultureel ideaalbeeld, maar het zorgt voor serieuze psychologische en fysieke problemen, van boulimie tot anorexia. Men stuurt die meisjes vanwege gezondheidsredenen in therapie, waardoor je een psychologisering van het probleem krijgt. Men zoekt naar kortetermijnoplossingen op individueel niveau, terwijl de oorzaak sociaal en cultureel bepaald is. Het is dus ook op dat niveau dat we naar oplossingen moeten zoeken, willen we op lange termijn van deze dominante modebeelden af geraken.”

Verpletterende verantwoordelijkheid voor cultuur en media

Van Bauwel: “Het is zo belangrijk dat er een diversiteit aan lichamen getoond wordt waarin iedereen zich kan herkennen. Zodat iedereen zich kan identificeren en gezien kan voelen. Als jij nooit gerepresenteerd wordt en er voortdurend een ander lichaamstype als ideaalbeeld naar voren wordt geschoven, is het heel moeilijk om daarmee om te gaan.”
Gielen: “Hier komt dan de socioloog in mij aan het woord. Cultuur en media hebben een verpletterende verantwoordelijkheid om alternatieve rolmodellen dan het dominante naar voren te schuiven. Zet létterlijk andere mensen op podia, in de breedste zin van het woord. Van nieuwsankers tot… whatever. En bied alternatieven aan: toon dat er ook andere lichaamsmodellen zijn en andere manieren om je leven zin te geven, dan die van de kapitalistische mainstreamlogica.”
Toch is het niet alleen maar negatief. “We mogen zeker niet vergeten dat we al een positieve evolutie hebben doorgemaakt. Er kwam al veel tegenreactie op het schoonheidsideaal van die uitgemergelde lichamen, onder andere vanuit de feministische hoek. Er werd een minimum-BMI ingesteld waar je wettelijk niet onder mag gaan wil je op een catwalk lopen. Er is dus wel al wat op dat probleem gewerkt, maar dat soort maatregelen zijn echt cruciaal om de nefaste drang naar mager zijn tegen te gaan.”
“Maar”, besluit professor Gielen, “als je niet blijft investeren in dat probleem, geen tegenstem meer laat horen of tegenbeelden laat zien, beland je heel snel opnieuw in die molen. En ja, dat vraagt om enorme inspanningen van de overheid. Die moet hiervoor stevig investeren in onderwijs en cultuur, want dat zijn de enige twee domeinen waar men een alternatief lichaamsbeeld en een andere zingeving op maatschappelijk niveau kan introduceren. Het is van levensbelang voor de publieke gezondheid op hier op in te zetten.”

BRON: https://www.hln.be/nina/de-terugkeer-van-het-size-zero-tijdperk-afgekondigd-waar-komt-onze-obsessie-met-mager-zijn-vandaan~adfdef4f/

Het heeft altijd bestaan en het zal niet uit onze maatschappij weg te denken zijn. Denk maar aan mensen die voor hun werk model zijn. Het nadeel jongeren en voornamelijk jonge meisjes laten zich erdoor misleiden. En willen ook maar al te graag zo zijn. Ten koste van hun lichaam en gezondheid. Vaak lopen ze af op een eetstoornis en zelfs anorexia. Dat dan ook weer psychisch een zware tol eist.
Natuurlijk zijn er ook mannen vrouwen en jonge vrouwen die mogen eten wat ze willen en toch een maatje minder houden. Maar echt gaan kijken wat je eet of zelfs niet eten om dat maatje te krijgen dan ben je verkeerd bezig. Ook het lichaam veranderd door ouderdom en spijtig genoeg ook door ziekte en medicatie. Daar dan bijna niets aan te doen is dan het te aanvaarden. Aan een lichaam mag een pak aan zijn. En niet iemand die men door een sleutelgat kan duwen.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Aum Shanti,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden

AUM PADME HUM MANI