“Wie veel kust, is meer tevreden over zijn orgasmes en relatie.” Waarom zoenen we en wat doet het met ons?
Je wisselt speeksel uit en daarbij 1 miljard bacteriën. En tóch zoenen we graag. Arts Stef Henderickx legt uit waarom op deze Wereld Kusdag, aan de hand van 7 verrassende inzichten. Van wat een kus ons allemaal vertelt over de ander (meer dan je denkt) tot hoe lang je de ander moet zoenen voor meer seksueel plezier (minder lang dan je denkt). “Het speeksel van vrouwen bevat oestrogeen. Die hormonen beïnvloeden hoe aantrekkelijk zoeners elkaar vinden.”
We maken er schilderijen van. We zingen erover. We bezegelen er ons huwelijk mee. Waarom kussen we? Delen we onze liefde voor lippen nog met andere dieren? En vinden we kussen soms ook vies? Dr. Staf Henderickx, auteur van het boek ‘Zit seks tussen de oren?’ doet de zeven belangrijkste kusweetjes uit de doeken.
1. Waarom zoenen we?
Vanuit evolutionair standpunt is er weinig zeker over het waarom achter kussen. “Er is een stroming die vermoedt dat kussen zijn oorsprong vindt in de relatie tussen ouder en kind”, zegt arts Staf Henderickx. “Veel zoogdieren kauwen het voedsel voor hun jongen voor en geven het door van mond op mond. Duizenden jaren geleden ging dat waarschijnlijk ook zo bij onze voorouders — onze nauwste verwanten, chimpansees, doen het namelijk ook. Maar baby’s worden prematuur geboren: ze zijn dus veel langer afhankelijk van voorgekauwd voedsel, waardoor het doorgeven van voeding over de tijd heen een warme liefdesbetekenis krijgt.”
“De andere hypothese stelt dat we onze lippen gebruiken om informatie over elkaars gezondheid te weten te komen. De huid op de lippen is dun en gevoelig. Dat stelt ons in staat om snel elkaars temperatuur, smaak en geur op te pikken. Zo zouden we kunnen ruiken hoe het met iemands immuunsysteem gesteld is, of iemand een ziekte heeft, en of iemand vruchtbaar is. Onderzoek wijst uit dat het speeksel van mannen testosteron bevat. Bij een vrouw geldt hetzelfde voor oestrogeen. De hoeveelheid van die hormonen kan beïnvloeden hoe aantrekkelijk zoeners elkaar vinden, en kan mogelijk zelfs weggeven of een vrouw op dat moment vruchtbaar is.”
Kussen is altijd een uiting van empathie en engagement, tenzij je dronken kust.Dr. Staf Henderickx
In haar boek ‘The Science of Kissing’schrijft de Amerikaanse Sheril Kirshenbaum het volgende: “Als we kussen, worden al onze zintuigen ingeschakeld, waardoor ons lichaam kan bepalen of er potentieel is voor een langdurige relatie.” Dat proces gebeurt onbewust en verklaart ook meteen waarom een eerste kus zo’n afknapper kan zijn. “Dit gedrag”, vervolgt ze, “is geëvolueerd om mensen te helpen bij het vervullen van drie basisbehoeften: seks, romantische liefde en verbinding. Zoenen helpt ons met andere woorden bij het vinden van een partner met wie we lang genoeg kunnen samenblijven om een kind te krijgen.”
Als we onze ‘perfecte genetische match’ hebben gevonden, laat het lichaam feelgoodhormonen op ons los. Kirshenbaum: “Onze hartslag versnelt. Onze pupillen verwijden. Onze hersenen krijgen meer zuurstof en onze ademhaling verandert. Het dopaminegehalte in ons brein stijgt: een hormoon verantwoordelijk voor hunkering en verlangen. Ondertussen piekt serotonine, wat voor de obsessieve gedachten over een partner zorgt. En oxytocine bevordert een gevoel van gehechtheid. Dat is de chemische stof die waarschijnlijk verantwoordelijk is voor het onderhouden van een liefdesrelatie die jaren kan duren.”
2. Leerden we het kussen van dieren?
Dieren vertonen gedrag dat lijkt op kussen, zoals elkaar likken, vlooien of besnuffelen. Olifanten stoppen hun slurf in elkaars mond. Veel primaten gebruiken kussen als een vorm van conflictoplossing of manier om te verbinden, en niet zozeer als vorm van intimiteit of voorspel. Kussen is dus iets typisch menselijks, volgens Dr. Staf Henderickx. “Dat komt omdat wij als enige diersoort een prefrontale cortex hebben: een gebied aan de voorkant van de hersenen dat ons gedrag sterk bepaalt. Door die prefrontale cortex kunnen wij betekenis geven aan seksuele handelingen, zoals kussen, en wordt het meer dan ‘hop en erop’.”
“Door onze prefrontale cortex kunnen we ook een grote mate van empathie ontwikkelen. Empathie wil zeggen: je bewust zijn van jezelf. Want alleen dan kan je je bewust zijn van een ander. Een hogere vorm van empathie is engagement. En een kus is een mengvorm van die twee. Kussen is altijd een uiting van empathie en engagement, tenzij je dronken kust. Alcohol en drugs zorgen ervoor dat we ons gedrag niet meer kunnen controleren, en laat dat nu net een functie van de prefrontale cortex zijn. Bij mensen die seksueel geweld plegen blijken er vaak ook problemen te zijn met de empathieontwikkeling in de eerste vijf levensjaren.”
3. Kust écht iedereen?
Betekent mens zijn automatisch ook dat je kust, of is kussen een vorm van aangeleerd gedrag? Een studie uit 2015 in deAmerican Anthropologist lijkt op dat tweede te wijzen. Ze onderzochten 168 culturen wereldwijd en kussen kwam slechts bij 46 procent voor. Vooral in Europa, het Midden-Oosten en Azië bleek zoenen ingeburgerd.
Bij sommige volkeren is kussen totaal onbekend. Bij Centraal-Amerikaanse culturen bijvoorbeeld, zou kussen in z’n geheel niet aanwezig zijn.Dr. Staf Henderickx
Henderickx: “Kussen uit zich anders in veel culturen. In het Westen was een tongzoen lang zo goed als verboden, onder invloed van het katholieke geloof dat seksuele handelingen alleen toeliet om kinderen te verwekken. Voor de Eerste Wereldoorlog zag je in Amerika zelden een expliciete zoenscène in een film. Later is dat veranderd, en kreeg de kus een enorme wereldpromotie juist dankzij film en tv, die ervoor zorgden dat de French kiss nu voor vrijwel de hele westerse wereld is ingeburgerd.”
“Natuurlijk bestaan er ook verschillen tussen culturen onderling: zo is kussen in Scandinavische landen eerder iets privé. En ook Vlamingen zullen niet snel tongkussen in het openbaar. Bij sommige volkeren is kussen dan weer totaal onbekend. Dat wijzen ook de cijfers uit het onderzoek uit: bij Centraal-Amerikaanse culturen bijvoorbeeld, zou kussen in z’n geheel niet of zeer weinig aanwezig zijn. Een kanttekening is wel dat er in de 168 onderzochte culturen waarschijnlijk ook veel kleinschalige volkeren zijn bevraagd. Dat geeft in totaalcijfers al snel een vertekend beeld.”
Volgens evolutionair antropoloog dr. Sarah Johns is het logisch dat sommige culturen kussen en andere niet. Althans, als we ervan uitgaan dat mensen kussen om informatie te verkrijgen over hun (potentiële) partner. “Wanneer mensen minder kleding dragen of zich minder wassen, kunnen ze die informatie ook afleiden zonder zo dicht te moeten komen”, zegt ze.
Het woord ‘zoenen’ wijst dan ook op een van de essentiële betekenissen die kussen had, en nog steeds een beetje heeft, namelijk: verzoenen.Dr. Staf Henderickx
Sheril Kirshenbaum schrijft in haar boek dat culturen die niet lip-op-lip kussen op andere manieren intiem zijn. ‘Zo is er de Malay kiss, die Darwin al beschreef toen hij in Nieuw-Zeeland was’, aldus Kirshenbaum. Maori-vrouwen hurken met hun gezicht omhoog. Hun partner drukt zijn neusbrug loodrecht op die van hen. En zoals de kracht van een handdruk bij ons verschilt, verschilt de kracht waarmee ze hun neuzen op elkaar drukken ook bij hen. Deze neuszoen is er nog altijd een gebruikelijke begroeting. De Inuit in Canada geven ook een zoen met hun neus. En op de Kiriwina-eilanden in Papoea-Nieuw-Guinea kussen geliefden door tegenover elkaar te zitten en aan elkaars wimpers te knabbelen.”
4. Bestaan er verschillende soorten zoenen?
Kussen – op de mond of wang – bestaat al heel lang. Daarvan zijn ook bewijzen terug te vinden in de geschiedenis. Zo zou het oudste bewijs van iets wat op kussen lijkt gevonden zijn in hindoeteksten van meer dan 3.500 jaar oud. Toen werd het – in het Vedisch Sanskriet – omschreven als ‘elkaars ziel inademen’.
Dr. Staf Henderickx: “In de middeleeuwen werden er al een aantal soorten kussen beschreven. De kus van de moeder en het kind. De alom bekende kus van geliefden. De vredes- of verzoeningskus, die men elkaar gaf om een geschil goed te maken. Het woord ‘zoenen’ wijst dan ook op een van de essentiële betekenissen die kussen had, en nog steeds een beetje heeft, namelijk: verzoenen. Ten slotte is er nog de broederkus, die groepsleden of regeringsleiders elkaar bijvoorbeeld geven om de vriendschap te bezegelen. In vroege middeleeuwse geschriften gaven mensen elkaar tijdens ceremonies in de kerk een kus, maar dat is door de tijd heen vervangen door het kussen van een heilig voorwerp, zoals een ring of kelk, wat tot op de dag van vandaag nog altijd wordt gedaan.”
5. Hoe (on)gezond is het om speeksel en etensresten uit te wisselen?
“Zoenen is hetzelfde als in je hand spugen en een ander vragen of die het wil oplikken”, zei Rafael Wlodarski van de Britse University of Oxford ooit. En het is waar: met een tongzoen wissel je speeksel, bacteriën en zelfs etensresten uit. Best gezond, want je traint je immuunsysteem doordat je aan andermans bacteriën wordt blootgesteld. Uit onderzoek aan de Britse University of Leeds bleek zelfs dat tongkussen vrouwen kan helpen om resistent te worden tegen bepaalde infecties die kunnen optreden tijdens de zwangerschap.
Mensen zijn nog steeds bang voor infectie, dus is de drempel groter om een tongzoen of zelfs een kus op de wang te geven.Dr. Staf Henderickx
Toch is al dat speeksel uitwisselen in postcoronatijden niet altijd evident. Dr. Staf Henderickx: “Mensen zijn nog steeds bang voor infectie, dus is de drempel groter om een tongzoen of zelfs een kus op de wang te geven. Binnen een gezin zal het weinig verschil hebben gemaakt”, denkt hij. “Toch vermoed ik dat de spontaniteit waarmee we vroeger kusten wel zal terugkomen.”
6. Wat is de zes-seconderegel?
Onderzoek aan de Brigham Young-universiteit toont aan dat kussen een gunstig effect op het seksleven heeft. Zowel tongzoenen tijdens een vrijpartij, als schijnbaar weinigzeggende kusjes overdag zijn belangrijk. Een French kiss verbetert de seksuele frequentie en de tevredenheid tussen de lakens, en dat zowel bij mannen als bij vrouwen. Sommige vrouwen spreken zelfs van een positieve impact op de kwaliteit van hun orgasmes.
Wie overdag veel kleine kusjes geeft, is ook meer tevreden over de orgasmes, de seks en de relatie, ongeacht het geslacht. De wetenschap heeft intussen ontdekt dat een kus van minstens zes seconden nodig is om de happy hormones in ons brein op gang te brengen en een intiem gevoel te creëren. Denk aan dopamine en oxytocine, zoals eerder uitgelegd.
7. Waarom zijn rode lippen zo sexy?
Lippen zijn een erogene zone. “Ze worden dan ook al sinds mensenheugenis in de verf gezet”, zegt dr. Henderickx. “De Romeinen deden het, en in het Oude Egypte was het ook bon ton: je lippen rood kleuren. Rode of rozige lippen en een gezonde blos op de wangen associëren we onbewust met gezondheid, en daardoor ook met vruchtbaarheid.”
Wanneer je opgewonden bent, worden je lippen roder en zwellen ze op. Hetzelfde gebeurt met de schaamlippen van de vrouw. Uit onderzoek van de universiteit van Oxford bleek dat mannen reageren op rode lippen, en vrouwen met rode lippenstift als aantrekkelijk beschouwen. Een mogelijke verklaring daarvoor moeten we 3,6 miljoen jaar terug in de tijd zoeken: toen gingen onze voorouders rechtop lopen en paste hun lichaam zich aan. Het is aannemelijk dat seksuele signalen toen naar boven verschoven, naar de lippen.
De ene persoon doet het graag de andere is er zelfs vies van. Zoenen toch zet het een bepaald gevoel in beweging. Dat natuurlijk afhangt van welke zoen men geeft of krijgt. En vriendschapszoen op de wang daar zal men niets achter zoeken of bij voelen. Bij een passionele zoen voel je heel veel. Men deelt bij een zoen dus gewoon een bepaalde gevoel. Ook hier speelt lichaamstaal een belangrijke rol. Zelf hoe je bij het zoenen de ander vastneemt.
Toch een leuk weetje van wat men er te lezen krijgt.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Aum Shanti,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM