“Ik wil mensen helpen het ultieme geluk te vinden.” En dus pleegde de Japanse sekte Aum Shinrikyo een dodelijke aanslag
In het land der blinden – letterlijk. Geliefd vaderfiguur. Maar ook het brein achter experimenten met zenuwgas. De Japanse Shoko Asahara overtuigde zijn volgelingen dat de derde wereldoorlog op handen was en schuwde het geweld niet om zijn boodschap over te brengen. Tegenstanders die verbrand werden in speciaal daarvoor gebouwde ovens, volgelingen die het bloed van hun grote leider dronken, en een dodelijke aanslag op de metro in Tokio. En dat alles met de groeten van de Dalai Lama. Dit is het verhaal van de Japanse sekte Aum Shinrikyo.
Het is een zonnige lentedag in Tokio, die bewuste 20 maart 1995. Miljoenen pendelaars stappen de metro op, op weg naar hun drukke jobs. Wat ze niet weten, is dat enkele leden van de sekte Aum Shinrikyo (kortweg ‘Aum’, wat zoveel betekent als ‘Hoogste Waarheid’) op verschillende treinen zakken gevuld met het zenuwgas sarin – een uitvinding van de Nazi’s – hebben achtergelaten. Met een paraplu hebben ze de zakken doorboord. Het zenuwgas lekt uit de verpakkingen, de passagiers op de trein voelen al snel de gevolgen. Ze moeten overgeven, ze stikken, raken verlamd of verblind. Dertien mensen laten het leven. 5.500 mensen raken gewond.
Vaderfiguur
De aanslag choqueert Japan, een land dat tot dan toe vooral gekend stond als een plek waar harmonie, gedienstigheid en beleefdheid de plak zwaaien. Terrorisme is zo goed als ongekend. De overheid slaat dan ook hard terug. Sekteleider Shoko Asahara en honderden volgers worden opgepakt. De sekte verliest z’n religieuze status en wordt bankroet verklaard. De gebouwen van de groepering, nabij Mount Fuji, worden platgewalst. Maar om alle wortels van de sekte uit te roeien, is er meer nodig.
Op z’n hoogtepunt heeft de sekte dan ook 10.000 Japanse leden en – opvallend – 30.000 volgers in Rusland. Het merendeel van de leden is jong, intelligent, hoogopgeleid ook. “Onder de leden zitten veel gesofisticeerde mensen”, zegt advocaat Yoshiro Ito, die veel familieleden vertegenwoordigt. “Ze komen uit elitegezinnen.” De focus op technologie spreekt veel universiteitsstudenten aan, die in de sekte meteen ook een uitweg vinden voor de strak georganiseerde, op werk gefocuste maatschappij. Ze vinden er in de leider, Shoko Asahara, ook een vaderfiguur. “Vaak de eerste in hun leven”, zegt professor Susuma Oda. “Hun eigen vaders waren nooit thuis toen ze opgroeiden. In plaats daarvan waren ze altijd op kantoor.”
Koning der blinden
Shoko Asahara groeit op als de zesde van zeven kinderen. Een van zijn oudere broers ziet bijna niets en wordt naar een school voor blinden gestuurd. Ook Shoko en zijn jongere broer moeten erheen. Hij heeft weliswaar een verzwakt zicht, maar wel nog voldoende. Waarschijnlijk gaan ze om economische redenen: de kinderen krijgen een subsidie van de overheid en gratis maaltijden. Shoko floreert op de school als koning der blinden. Wanneer zijn medestudenten naar een restaurant buiten de campus willen, leidt hij hen erheen. In ruil betalen ze zijn maaltijd.
Na een paar omzwervingen en een arrestatie voor de verkoop van namaakgeneesmiddelen lanceert Shoko in 1984 een bedrijf dat ‘Aum’ heet. Daarmee richt hij een yogaschool op en verkoopt hij gezonde drankjes. Op reizen in India en Nepa bestudeert hij het hindoeïsme en het boeddhisme. Hij ontmoet er zelfs de Dalai Lama. “De Dalai Lama ontving hem hoffelijk, misschien zelfs warm”, zegt professor Robert Lifton, die sinds 1995 onderzoek doet naar Aum Shinrikyo. “Mogelijk heeft hij dingen tegen Shoko gezegd waar hij nu spijt van heeft. Ashara liet foto’s nemen en vertelde later dat de Dalai Lama had gezegd: ‘Wat ik voor het boeddhisme in Tibet heb gedaan, ga jij doen voor het boeddhisme in Japan’.” Met dat soort aanbevelingen hoeft het dan ook niet te verbazen dat de yogaschool van Shoko als een trein loopt.
Enkele jaren later vormt de Japanner z’n school om tot een religieuze sekte. Hij plukt gretig uit het boeddhisme en het hindoeïsme, en overgiet dat alles met een christelijk sausje. Zo beweert hij dat hij Christus is én de Lord Buddha. Hij vertelt dat zijn volgelingen gedachten kunnen lezen en kunnen zweven. Foto’s lijken dat te bevestigen, maar blijken uiteindelijk simpelweg het gevolg van heel hard op en neer te botsen op de vloer – en dan op het juiste moment een foto te nemen. Het gebruik van computers en wetenschappelijke experimenten wordt ook erg aangemoedigd. Zo kunnen volgelingen een hoofdtuig met batterijen en elektroden dragen, waarmee ze hun hersengolven aan die van Shoko kunnen koppelen. Dat alles in ruil voor een genereuze som geld.
Zuivering
Ook wanneer ze willen deelnemen aan rituelen, moeten ze een pak geld neertellen. Wie het bloed van de grote leider wil drinken – of toch iets wat daarvoor moet doorgaan – is al snel meer dan 7.406 euro kwijt. Ook zijn haren en badwater worden gebruikt in rituelen. Daarnaast lijden de volgelingen aan slaap- en voedseltekort, soms in combinatie met drugs. ‘Thermotherapie’ is er schering en inslag: een ritueel waarbij volgelingen worden ‘gezuiverd’ in een bad van gloeiend water. Langzaam maar zeker wordt de sekte ook gewelddadiger. Shoko gelooft namelijk dat er een derde wereldoorlog zit aan te komen, en dat slechts 10 procent van de bevolking zal overleven. Om dat te voorkomen, moet de sekte geweld gebruiken. “Aum streefde ernaar de wereld te zuiveren van al haar bezoedeling door haar te vernietigen”, zegt Lifton. “Alleen dan zou een zuiver, nieuw volk en spiritueel niveau in de wereld kunnen worden bereikt. De apocalyptische boodschap zelf kwam voort uit een visioen dat Asahara beschreef waarin de god Shiva aan hem verscheen en hem opdroeg een leger van goden aan te voeren in een strijd van licht tegen duisternis.”
Daarom begint de groep te experimenteren met zenuwgas, en worden tegenstanders – journalisten, advocaten die de familie van de sekteleden willen helpen, volgelingen die de groepering willen verlaten – vermoord en verbrand in speciaal daarvoor gebouwde ovens. Een van zijn volgers brengt een advocaat, zijn vrouw en hun baby om het leven, een andere vermoordt brutaal een 21-jarig lid dat de sekte wil verlaten. “Ik voelde dat ik een missie had om hem te vermoorden. Ik wrong zijn keel hard om, en al snel voelde ik zijn nek breken”, liet de man achteraf optekenen. Wie toch kan ontsnappen, is getekend door jarenlange fysieke en mentale mishandeling. “Slechts een handvol van hen zijn er echt bovenop geraakt”, aldus Taro Takimoto, die een opvangnetwerk voor de voormalige sekteleden leidt. Een gevaarlijke job, getuige de moordaanslag waar hij zelf tenauwernood aan ontsnapte: een tienerlid van de cult injecteerde saringas in zijn auto.
Ultieme geluk
Het gewelddadige gedrag van de sekte mondt uiteindelijk uit in de aanval in de metro van Tokio. Die is echter niet bedoeld om een derde wereldoorlog te starten, maar simpelweg een paniekreactie omdat de politie een inval wil doen in de gebouwen van de sekte. Tijdens de rechtszaak vertelt Shoko dat hij niet verantwoordelijk is voor de aanval, en dat hij enkel wilde helpen om mensen “het ultieme geluk en de ultieme vrijdom” te geven. Hij staat terecht voor 27 moorden, waaronder de aanval met het zenuwgas sarin, en wordt schuldig bevonden aan alle 13 feiten waarvoor hij aangeklaagd werd. Hij wordt veroordeeld tot de doodstraf door ophanging. In 2018 wordt hij met zes andere volgelingen geëxecuteerd.
Dat betekent evenwel niet het einde van Aum Shinrikyo. De volgelingen hergroeperen in 2000 onder de naam Aleph, in 2007 ontspruit daaruit ook nog de groepering Hikari no Wa. Die zouden samen nog meer dan duizend leden hebben.
Ik zou altijd eens graag in de hoofden van de personen willen kijken die zich laten leiden door zo een figuur. Wat speelt erin om zo een vertrouwen te leggen in iemand die anderen de dood injagen. Dat men dan nog bepaalde religies erbij betrekt om geloofwaardig over te komen.
Sektes zullen er altijd bestaan.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM