Wat zijn de meest voorkomende kankers en hoe kan je ze herkennen? Dokters geven uitleg

Medisch advies Of het nu borst-, long- of prostaatkanker is: volgens specialisten is het bijzonder belangrijk dat een eventuele kankerdiagnose in een zo vroeg mogelijk stadium gesteld wordt. De Stichting tegen Kanker slaat daarom alarm. Ze roept op om medische afspraken of onderzoeken niet uit te stellen wegens de coronacrisis, ook al is de nabije toekomst nog onzeker. Moet je je nu zorgen maken en een afspraak vastleggen? Vijf specialisten belichten de vijf meest voorkomende kankers in ons land en vertellen hoe je ze kan herkennen.
Prostaatkanker
Wie is risicopatiënt?
Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij Belgische mannen. Dr. Charles Van Praet, uroloog UZ Gent: “Het gaat van weinig agressieve letsels, waarvoor enkel opvolging nodig is, over lokale letsels zonder uitzaaiingen, die behandeld worden via een operatie of bestraling, tot uitgezaaide prostaatkanker. Die laatste is de agressieve, terminale fase.”
Prostaatkanker komt vaker voor bij oudere mannen. “We raden dan ook aan dat mannen vanaf 50 jaar zich jaarlijks of om de twee jaar laten testen. Dat gebeurt door een bloedcontrole en door aan de prostaat te voelen, door de huisarts of de uroloog.”
Bij een uitgezaaide prostaatkanker kan er zich rugpijn voordoen, maar in die fase is de kanker al ver gevorderd
Dr. Charles Van Praet, uroloog UZ Gent
Hoe herken je de signalen?
Het slechte nieuws is dat prostaatkanker geen echte symptomen kent. “Dit in tegenstelling tot andere urologische kankers als blaaskanker, waarbij de patiënt bloed kan plassen, of teelbalkanker, waarbij een pijnloos gezwel in de teelbal kan gevoeld worden. Bij een uitgezaaide prostaatkanker kan er zich rugpijn voordoen, maar in die fase is de kanker al ver gevorderd. Actieve opsporing is dus de beste manier om prostaatkanker in een vroeg en geneesbaar stadium te ontdekken.”
Borstkanker
Wie is risicopatiënt?
Borstkanker doet zich voor wanneer een cel in de borst kwaadaardige eigenschappen krijgt. Dr. Laure Nuytemans, medisch oncoloog AZ Groeninge: “Dat is de eerste fase. In een volgend stadium gaan de cellen ingroeien in het borstweefsel en kunnen ze zich naar de klieren verplaatsen. Als er ook uitzaaiingen zijn verder dan de borst of okselklieren, dan bevindt de patiënt zich in het meest gevorderde stadium.”
Zeker vanaf 50 jaar, maar eigenlijk ook daarvoor, is het heel belangrijk dat vrouwen aan zelfonderzoek doen.
Dr. Laure Nuytemans
Hoewel ook mannen borstkanker kunnen krijgen, zijn de meeste patiënten vrouwen. “Zeker vanaf 50 jaar, maar eigenlijk ook daarvoor, is het heel belangrijk dat vrouwen aan zelfonderzoek doen. Daarvoor moet je je borsten goed kennen. Ook jonge vrouwen moeten dus af en toe aan hun borsten voelen. Zo kunnen zij beter beoordelen of er op een bepaald moment afwijkingen zijn.”
Hoe herken je de signalen?
“Een knobbeltje is het meest frequente symptoom, maar ook een intrekking van de huid, vochtverlies via de tepel of een ontstoken borst kunnen tekenen zijn. Pijn is mogelijk, maar is zelden een vroeg teken van borstkanker. Heb je één van die symptomen, ga dan zeker naar de huisarts of gynaecoloog.”
Kan je het voorkomen?
Hoewel een preventieve borstamputatie uitzonderlijk aangewezen is bij erfelijke belasting, kan je in principe weinig doen om borstkanker te voorkomen. “Naast zelfonderzoek, is ook screening zeer belangrijk. In België worden vrouwen tussen 50 en 69 jaar dan ook elke twee jaar uitgenodigd voor een screeningsmammografie. Zij moeten dan wel zelf de afspraak maken.”
Longkanker
Wie is risicopatiënt?
Longkanker is wereldwijd verantwoordelijk voor de meeste kankergerelateerde overlijdens. Dr. Maarten Criel, longarts Ziekenhuis Oost-Limburg: “In Vlaanderen zien we jaarlijks 3.000 nieuwe gevallen bij mannen en 1.500 bij vrouwen, met de grootste piek tussen 60 en 75 jaar. Vrouwen roken minder, vandaar het verschil.”
Hoe herken je de signalen?
Als longkanker in een vroeg stadium wordt vastgesteld, zijn er goede genezingskansen. “Het probleem is dat er in een vroeg stadium vaak geen symptomen zijn. Bijna de helft van de patiënten komt bij de dokter in een palliatief stadium. Net zoals andere vormen van kanker kan longkanker zich presenteren met algemene symptomen als vermageren, koorts, vermoeidheid … Hierdoor wordt de diagnose niet altijd meteen gesteld. Maar pijn op de borst, nieuwe aanslepende hoestklachten, ophoesten van bloed, heesheid, kortademigheid … zijn ernstige symptomen waar men zeker mee naar de dokter moet. In ons ziekenhuis passen we strikte procedures toe om de veiligheid van onze patiënten te garanderen. De huidige coronacrisis mag dan ook geen reden zijn om een contact met de arts uit te stellen.”
Als longarts roep ik onze overheden op om dringend werk te maken van een longkanker-screeningsprogramma.
Dr. Maarten Criel
Kan je het voorkomen?
Niet roken is de belangrijkste tip om longkanker te voorkomen. “Roken of passief roken doet de kans op longkanker significant stijgen. Ook luchtvervuiling en genetische factoren kunnen een rol spelen. Als longarts roep ik onze overheden ook op om dringend werk te maken van een longkanker-screeningsprogramma. Het is immers aangetoond in verschillende goed uitgevoerde studies dat longkankerscreening bij hoog-risicopatiënten hun overleving verbetert.”
Darmkanker
Wie is risicopatiënt?
Bij darmkanker gaat het doorgaans om kanker in de dikke darm. Kanker in de dunne darm is erg zeldzaam. Dr. Marc Peeters, diensthoofd oncologie UZA: “Van de 8.500 gevallen per jaar is er maar een kleine fractie erfelijke darmkanker. Bij de grote meerderheid weten we helaas niet precies wat de oorzaak is, hoewel een gezonde levensstijl natuurlijk altijd aan te raden is.”
De gemiddelde darmkankerpatiënt is 70 jaar, maar de curve start eigenlijk al aan 40 jaar.
Dr. Marc Peeters
Darmkanker treft vooral ouderen. “De gemiddelde darmkankerpatiënt is 70 jaar, maar de curve start eigenlijk al aan 40 jaar. Nieuwe wetenschappelijke gegevens moeten nog aantonen of het aangewezen is om de screeningsdrempel te verlagen. Momenteel krijgt iedereen vanaf 50 jaar, om de twee jaar een uitnodiging voor een huis-stoelgangtest, die dan onderzocht wordt door een labo. Vindt men bloed in de stoelgang, dan wordt de patiënt doorverwezen voor een coloscopie. Op die manier hopen we vroegtijdig niet-kwaadaardige letsels op te sporen. Goedaardige poliepen kunnen op een bepaald moment immers kwaadaardig worden. Hoe vroeger we erbij zijn, hoe beter.”
Hoe herken je de signalen?
Bepaalde symptomen kunnen wijzen op darmkanker. “Bij een langdurige verandering van het stoelgangpatroon of aanslepende buikpijn, raadpleeg je maar beter een dokter, zeker als je ouder bent dan 50. Klachten als vermoeidheid, in combinatie met vermageren of bloedarmoede, zijn ernstig te nemen, want dat kan wijzen op darmkanker in een gevorderd stadium.”
Huidkanker
Wie is risicopatiënt?
Wie een lichte huid heeft, licht haar en lichte ogen, behoort tot de risicogroep. Het gaat dus om huidtypes die snel verbranden. “Maar eigenlijk is het belangrijk dat iedereen, ongeacht de leeftijd, verdachte vlekjes laat checken door een arts”, zegt dr. Jan Gutermuth, diensthoofd dermatologie UZ Brussel.
Hoe herken je de signalen?
Huidkanker begint vaak heel onopvallend, met een rood of een bruin vlekje op de huid dat plots verandert. “Er zijn meer goedaardige dan kwaadaardige vlekjes. Het komt er dus op aan om zo vroeg mogelijk de kwaadaardige vlekjes te onderscheiden van de andere.”
Hiervoor zijn er twee regels. Ten eerste, de ‘ABCDE-regel’, waarbij gelet wordt op de:- Asymmetrie van de vlekjes
– grillige randen (Borders)
– kleur of verschillende kleuren (Color)
– Diameter van de vlek (meer dan 5 mm, maar dat geldt niet altijd), en
– Evolutie van de vlek (is er verandering in grootte, kleur …?)
Het is belangrijk dat iedereen, ongeacht de leeftijd, verdachte vlekjes laat checken door een arts.
Dr. Jan Gutermuth
“Een tweede belangrijke regel noem ik ‘de regel van het lelijke eendje’, met name of een vlekje er anders uitziet dan de andere. De combinatie van de twee regels kan je zelf gebruiken om elke drie maanden aan zelfonderzoek te doen.”
Kan je het voorkomen?
“Naast een jaarlijkse controle is de gouden regel: vermijd de volle zon tussen 11 uur en 15 uur, draag beschermende kledij en gebruik zonnecrème. Wie zich verder wil informeren, kan op de website van Euromelanoma heel betrouwbare informatie en adviezen vinden.”
Hoofd- en halskankers
Wie is risicopatiënt?
De hoofd- en halstumoren zijn een heel diverse groep tumoren. Dr. Christophe Vanclooster, AZ Sint-Lucas: “Het betreft alle tumoren in de mond, het NKO-gebied, ingang van de slokdarm, schildkliertumoren, speekselkliertumoren,…”
“De oorzaken liggen veelal in de levensstijl van de patiënt. Vooral de combinatie van roken en overmatig alcoholgebruik verhogen de kansen significant. Bij sommige tumoren is er ook een verband met het humaan papillomavirus, dat men kan oplopen door seksuele contacten. Daarnaast zijn er hoofd- en halstumoren die absoluut geen verband houden met levensstijl, zoals schildkier- en speekselkiertumoren.”
Vooral de combinatie van roken en overmatig alcoholgebruik verhogen de kansen significant.
Dr. Christophe Vanclooster
Hoe herken je de signalen?
Afhankelijk van waar de tumor ontstaat en het stadium ervan, zijn er verschillende symptomen. “Het kan gaan om een letsel in de mond of op de tong, dat kan bloeden of problemen geeft bij het spreken of slikken, heesheid, zwellingen in de hals, een bolletje op de hals, uitstralende pijn naar het oor … Heb je langer dan een paar weken pijn of symptomen, ga dan zeker naar een dokter voor een controle.”
Het is een ziekte die wel liever verbannen uit ons leven en uit onze omgeving. Toch worden we ermee geconfronteerd. Het spijtige van al is dat sommige hierdoor een zware lijdensweg voor moeten doorstaan. Niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk. Ook het proces verwerking en aanvaarden. Is zeer moeilijk.

AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM