In de pandemie is de ‘couch potato’ de held. Maar is lui zijn altijd even gezond? “De kunst van het niks doen krijgen we niet aangeleerd. Integendeel”
De Duitse overheid moedigt jongeren in deze tweede lockdown op een wel erg bijzondere manier aan om thuis te blijven. De ‘couch potato’ die thuis de hele dag lekker niks doet, dat is de echte held, zegt een ludieke advertentie. En toch: is al dat niksen wel zo goed voor ons lijf en brein? Ja, het kan mooie dingen met je doen. Maar alleen als je lui bent op de juiste manier, zegt klinisch psychologe Edwina Poppe. “Elke dag voor de tv hangen? Beter niet.”
De Duitse televisiespot ging dit weekend het internet rond. Geniaal, vond iedereen het. In de spot zien we een oude man mijmeren over het jaar waarin hij 22 was en de wereld bedreigd werd door een onzichtbaar kwaad. “Het lot van de wereld lag in onze handen”, zegt hij. “We verzamelden al onze moed en deden wat van ons verwacht werd. Helemaal niks! We waren zo lui als wasberen.” Op beeld zien we een knullige student die de hele avond op de bank ligt. “De sofa was onze frontlinie”, zegt de oude man. “Zo waren we helden.”
De spot kreeg niks dan lof. En jawel, het is een vernieuwende manier om jongeren te sensibiliseren voor alweer een lockdown. Bovendien lijkt een wereld waarin we eindelijk eens, zonder schuldgevoel en zelfs onder toegejuich, de ‘couch potato’ mogen uithangen, lang zo slecht nog niet. Maar wat is de tol van dat wekenlang lui zijn op ons lijf en brein? Minder van hot naar her moeten rennen: da’s ongetwijfeld een goed ding. Is lui zijn dan ook gezond? Dat is toch net iets te kort door de bocht.
De voordelen van dolce far niente
“Meer rust is zeker positief”, zegt psychologe Edwina Poppe, gespecialiseerd in burn-out en stress. “In onze maatschappij moeten wij, psychologen, mensen constant helpen om het rustiger aan te doen. En dat is echt niet simpel. De kunst van het gezellig niks doen – il dolce far niente, zoals ze zeggen – wordt ons niet aangeleerd, integendeel. We leven meestal in een stroomversnelling en willen altijd maar doordoen. Dan is het nu geen slecht idee om deze kans te grijpen om te vertragen.”
Want er gebeuren wel degelijk fijne dingen met je zodra je een luiere levensstijl hanteert. “Je merkt het bijvoorbeeld bij kinderen. Duw hen eens niet de iPad in de hand als ze zich vervelen: al snel zie je dan hun creativiteit opborrelen. Bij volwassenen is dat net zo. De lege momenten maken je creatiever, zetten je verbeelding aan het werk, en voor je het weet, grijp je naar oplossingen waar je anders nooit aan gedacht zou hebben.” Niet gelogen: wij sloegen zelf al aan het breien, schaken en gitaarspelen. En zo doen wel meer verhalen de ronde van nieuwe, verrijkende lockdownhobby’s.
Meer mindfulness, meer focus
Niksen opent je ogen ook voor de wereld rondom je, zegt Poppe. “Misschien merk je ineens de vogels in je tuin op. Of wordt je huisdier extra fascinerend. Of je gaat wandelen in het bos, zonder je smartphone, en ineens registreren je zintuigen zo veel meer. Je hoofd staat meer open voor zulke zaken als het leger is. En je even verliezen in die dingen, is een vorm van mindfulness. Het lijkt klein, maar je mag het niet onderschatten.”
Want een beetje meer spontane mindfulness in je leven, komt met merkbare effecten. “Als ik cliënten opleg om vijf minuten mindfulnessoefeningen te doen voor het werk, rapporteren ze daarna altijd dat ze een productievere werkdag hadden. Je kan je beter focussen tijdens de werkdag en doet je werk ook liever, als het voelt alsof je in je hoofd alles op orde hebt. Plus, je zal minder prikkelbaar zijn. Dat komt je relaties met je geliefden dan weer ten goede.”
Don’t try this at home
Maar een belangrijke kanttekening: je moet lui zijn op de ‘goede’ manier. Elke dag voor de tv hangen? Dat doe je beter niet. “Velen van ons hebben sowieso een veel te zittende levensstijl. We zitten aan onze bureau, we zitten in de auto, we zitten op de bank. En dat kan grote gezondheidsproblemen met zich meebrengen op de lange termijn: obesitas, spierpijnen. Dokters verwachten zelfs dat onze zittende levensstijl de grootste doodsoorzaak zal worden de komende jaren. Plus, zo’n zittende houding associeert ons brein met depressieve gevoelens. Als je beweegt, maakt je lichaam het gelukshormoon serotonine aan, als je stilzit, niet. Daarom kan je je zo miserabel voelen als je een hele dag in de sofa hebt gelegen.”
Dus als je lui wil zijn, wees dan liefst ‘actief’ lui, raadt Poppe aan. Doe iets hersenloos, maar zorg wel dat je lijf ondertussen in beweging is. Of doe iets rustigs dat wel je brein prikkelt. Zulke activiteiten – waarbij je wel actief bent, maar verder niks moet – brengen ook rust. Die voelen veel beter dan de hele tijd in je zetel liggen. “Een paar avonden per week kan dat wel. Maar zoals met alles geldt: evenwicht is erg belangrijk.”
Alleen in luilekkerland
Poppe moedigt ook aan om met dat ‘actief niksen’ jezelf beter te leren kennen. “Sociaal contact is erg belangrijk in deze tijden, dus betrek gerust eens een vriend(in), gezinslid of partner in zo’n rustgevende activiteit. Ga samen wandelen, leg samen een puzzel. Maar het is net zo belangrijk om jezelf tijd te gunnen met jezélf in die trage momenten. Met je smartphone op vliegtuigmodus. In de stilte, alleen met je gedachten.”
Want metme, myself and Iin luilekkerland vertoeven: dat kan verrassende effecten hebben. “Ooit behandelde ik een CEO van een groot bedrijf met een burn-out. Toen hij zichzelf toeliet om trager te leven en meer op z’n eentje ging wandelen, ontdekte hij dat hij verzot is op dieren. Nu is die passie zijn bijberoep geworden. Als je even stilvalt, kan je nieuwe delen van jezelf ontdekken. Uit minder doen kan zo veel moois komen”, zegt Poppe.
Het is niet verkeerd om te zeggen of toe te geven dat je eens een luie dag hebt. Zo een dag kan je veel inzichten brengen ook. Natuurlijk moet je niet heel de dag in je zetel gaan hangen of tv kijken. Maar neem eens een boek vast een tijdschrift of wees eens creatief. Juist bij deze momenten laat je even dat los wat vertrouwt is. Ook kan je op zo een moment of dag eens even met jezelf bezig zijn. Wie weet wat dat kan brengen voor resultaat. Zo een dag kan ook even je helemaal te rust brengen. En durf dan ook op zo een dag je gsm te laten voor wat hij is. Leg hem ver van je weg. Even die dag nemen voor jezelf. Om volledig tot rust te komen.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
SPIRITUEEL Boeddha 