5 procent van de Vlaamse meisjes spijbelt omdat ze geen maandverband kunnen kopen: “Hygiëne is een basisrecht”
Het is vandaag Wereld Menstruatiedag, een dag die in het leven werd geroepen om menstruatieschaamte- en armoede aan het licht te brengen. In Vlaanderen heeft een op de acht vrouwen soms niet voldoende geld om tampons of maandverband te kopen. Daar moet verandering in komen volgens Rita Van Even, coördinator voor regio Leuven bij de vzw BruZelle. “De helft van de mensheid menstrueert de helft van haar leven, maar toch blijft dat iets waar we ons voor schamen.”
Het is vanzelfsprekend dat een vrouw maandelijks menstrueert, maar tampons en maandverband kunnen kopen is dat minder. Menstruatiearmoede of period poverty betekent dat je niet over voldoende financiële middelen beschikt om menstruatieproducten aan te schaffen. Schotland maakte als eerste land ter wereld tampons en maandverband gratis voor iedereen. Zo ver staat België duidelijk nog niet. De non-profitorganisatie Caritas Vlaanderen deed eind 2019 een bevraging omtrent menstruatiearmoede. Zo’n 2.600 vrouwen tussen 12 en 25 jaar gingen hierop in. Daaruit blijkt dat een op de acht vrouwen soms niet voldoende geld heeft om menstruatieproducten te kopen. Bij vrouwen die in armoede leven, loopt dat op tot bijna een op twee, namelijk 45 procent.
Mentaal en fysiek welzijn
Menstruatiearmoede heeft een grote impact op het mentaal welzijn van vrouwen. “Je bent mentaal voltijds bezig met te overleven, en dat is een zware opgave”, zegt Rita Van Even, coördinator voor regio Leuven bij de vzw BruZelle. BruZelle is organisatie die menstruatiemateriaal gratis en discreet uitdeelt aan vrouwen in een moeilijke leefsituatie.
“Je dagelijks zorgen moeten maken om een geldtekort zorgt op zich al voor veel stress”, gaat Van Even verder. “En daar komt die menstruatie dan nog eens bovenop. Er zit sowieso al een taboe op menstruatie. Het is voor velen moeilijk om toe te geven dat ze hun maandstonden hebben. Het feit dat je daarbovenop ook het geld niet hebt om het nodige materiaal te kopen, zorgt voor een serieuze deuk in je zelfvertrouwen en gevoel van veiligheid.”
Daarbuiten is het onhygiënisch en gevaarlijk om te lang hetzelfde maandverband of dezelfde tampon in te houden. “Menselijke hygiëne is naar mijn mening een basisrecht”, zegt Van Even. “Bij de tampons die we uitdelen steekt altijd een waarschuwing. We adviseren om maximaal zes uur dezelfde tampon te gebruiken.” Te lang dezelfde tampon inhouden, verhoogt namelijk het risico om het toxischeshocksyndroom (TSS, in de volksmond ook wel ‘tamponziekte’ genoemd) op te lopen. TSS is een bacteriële infectie die onder andere veroorzaakt kan worden door het te lang laten zitten van een tampon.
Spijbelen
Uit het onderzoek van Caritas bleek verder dat 5 procent van de Vlaamse meisjes al eens heeft gespijbeld omdat ze geen maandverband of tampons konden kopen. Bij meisjes in armoede loopt dit op tot 15 procent. “Dit is een van de redenen waarom ik in Tienen, Leuven, Landen en Diest kastjes met menstruatieproducten heb omhoog gehangen in 38 scholen”, zegt Van Even. “In die kastjes vind je zakjes met 10 stuks maandverband of tampons. Ik heb bewust voor zakjes van tien stuks gekozen zodat de meisjes dat discreet in hun boekentas kunnen wegstoppen. Zo zijn ze voorzien voor de nacht én de volgende schooldag.”
Hun enige kans om te ontsnappen aan armoede is onderwijs.
Rita Van Even
“In veel van de scholen reageerden ze met: ‘wij hebben materiaal ter beschikking op het secretariaat, ze mogen dat altijd hier komen vragen’. Dat is een goede oplossing als iemand eenmalig een accidentje heeft en geen materiaal bij zich heeft. Zelfs dan is het al een pijnlijke zaak. Maar elke maand naar het secretariaat moeten stappen, dat is een heel ander verhaal. Een kastje op een discrete plaats is veel toegankelijker.”
“Die meisjes komen vaak uit kansarmoede. Hun enige kans om te ontsnappen aan die armoede is onderwijs. Dat is cruciaal. Daarom is het van uiterst belang dat ze naar school komen en niet wegblijven omwille van zo’n stomme reden.”
“Er zijn ook heel wat mensen die zeggen dat vrouwen dan maar een cup moeten kopen, want die kun je hergebruiken. Maar er zijn veel meisjes en vrouwen die het al moeilijk vinden om over te stappen op een tampon, laat staan een cup. Cups zijn trouwens duur, je moet klaar zijn om ze te willen gebruiken en het moet binnen je cultuur passen. Daarnaast moet je altijd beschikken over water om het uit te spoelen. Maar een schoolmeisje gaat niet uit de wc komen en met haar cup tot aan de lavabo wandelen. Veel vrouwen en jonge meisjes zijn met andere woorden ‘gedoemd’ om het te doen met maandverbanden.”
Inzamelpunten
Buiten de kastjes op scholen heeft BruZelle verschillende inzamelpunten verspreid over heel België. “Die inzamelpunten kunnen overal staan: in supermarkten, cafés, bij apothekers en noem maar op”, zegt Van Even. “De bedoeling is dat mensen overschot van hun eigen materiaal of producten die ze in de winkel kopen doneren in de inzamelbox. Deze boxen worden leeggemaakt en verzameld in onder andere Brussel, Leuven, Lommel, Namen en Charleroi, waar onze plaatselijke werkingen zijn. Vervolgens verdelen we het materiaal per 20 stuks in zakjes van gerecupereerde stoffen, gemaakt door onze vrijwilligers.
“Het voordeel van die zakjes is dat je het menstruatiemateriaal op een discrete manier kan overhandigen. Bij de voedselbank is het, ook voor mannen, makkelijker om te vragen ‘heb je nog een zakje?’, dan ‘heb je nog maandverband’. Dat heeft weer te maken met de schaamte die er heerst rond menstruatie. De zakjes mogen ze ook bijhouden. Wij beschouwen dat als een cadeautje aan mensen die al weinig hebben.”
Bovendien slaat de vzw ook de handen in elkaar met Saforelle, een onderneming gespecialiseerd in hygiëne en intieme verzorging, ter ere van Wereld Menstruatiedag. De twee organisaties zullen vandaag honderden pakketten met hygiëneproducten uitdelen in Leuven en Tienen. “Als verzorgingsmerk willen we er voor iedereen zijn. Precies omdat hygiëne, ook voor de intieme zone, een basisrecht is. Je mag het belang ervan niet onderschatten. Met deze actie willen we ons steentje bijdragen en de cyclus van menstruatiearmoede doorbreken. Tegelijk hopen we dat onze verzorgingsproducten vrouwen zullen helpen om het vertrouwen in hun intimiteit terug te winnen”, zegt Louise Thevelin, Brand Manager Women’s Health bij Saforelle.
Globaal level
Maar is één dag in het jaar wel genoeg om deze problematiek de wereld uit te helpen? “Armoede zou op een globaal leven moeten worden aangepakt”, zegt Van Even. “Er zijn voorstanders van menstruatieproducten volledig gratis te maken voor iedereen, maar daar ben ik persoonlijk niet voor. Het lijkt me beter om doelgericht vrouwen te helpen om uit de armoede te komen en hen te ondersteunen in hun kwetsbare situatie . Om ervoor te zorgen dat zij op een goedkopere manier aan materiaal kunnen geraken.”
“Er gaat naar mijn mening te weinig aandacht naar menstruatie in het algemeen. We hebben te maken met een dubbel taboe: menstrueren én armoede. De helft van de mensheid menstrueert de helft van haar leven, maar toch blijft dat iets waar we ons voor schamen en niets over mogen zeggen. Als we hierover al opener kunnen zijn, kunnen we ook menstruatiearmoede bespreekbaarder maken. Zolang je je voor het ene schaamt, zal je niet voor het ander uitkomen.”
Dat doet toch pijn als je zoiets te lezen krijgt. Meisjes die moeten spijbelen op school omdat ze een angst hebben voor hun doorlekken omdat ze geen maandverband kunnen kopen. Het hoort toch bij de basisbehoefte van een meisje en vrouw. Hier moet zeker meer aandacht aangegeven worden. En misschien dan de school daar ook een handje in kan helpen.
Dat meisjes weten dat ze met vragen zitten over hun menstruatie of iets niet kunnen kopen het ook durven bespreken met het CLW.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Aum Shanti,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
SPIRITUEEL Boeddha 
Zoiets is anno 2022 eigenlijk een schande…
Klopt en waar tot op heden nog niets aan gedaan is.
Aum Shanti
1 op de 8 Vlaamse vrouwen amper budget voor maandverband. “Ik voel me zo eenzaam”
Bepaalde leven in armoede, waardoor ze net als 1 op de 8 Vlaamse vrouwen het moeilijk heeft om menstruatieproducten te kunnen betalen. Ze vertelt over de schaamte en de zorgen die haar elke maand teisteren. “Ik gebruik toiletpapier bovenop mijn maandverband, zodat ik het niet snel moet verversen.”
Zowel (ik) als mijn grootouders als haar ouders zijn in armoede opgegroeid. “Waardoor ik vanzelfsprekend in dezelfde situatie terechtkwam. Bij armoede op zich komt al een negatief zelfbeeld kijken. En daar komen die maandstonden nog eens bovenop”, vertelt ze. “Ik voel me de hele tijd onzeker en onveilig door de constante vrees voor plekken op mijn broek.”
“Menstruatiearmoede zorgt ervoor dat ik me vaak eenzaam voel”, zegt (ik). “Wanneer mijn vrienden me uitnodigen voor een activiteit, moet ik tijdens mijn maandstonden bijna altijd een excuus verzinnen. Niemand is op de hoogte van mijn situatie, behalve de vriendin waarmee ik samenwoon.”
Ik had maar één maandverband voor de hele avond en nacht. Toen we gingen ontbijten en ik stond recht, zag ik een gigantische rode vlek op de stoel.
“Ik moet als het ware een lijstje bijhouden van welke leugen ik tegen welke vriend vertel, om niet in in mijn eigen web verstrikt te raken. Dat valt me enorm zwaar. Maar meegaan met mijn vrienden zou nog erger zijn. Ik zou geen moment rustig kunnen zijn, wetende dat ik maar één of zelfs geen maandverband heb om me te verschonen.”
Gigantische, rode vlek
(ik) herinnert zich één voorval in het bijzonder, toen ze na een optreden bij vriendinnen bleef slapen. “Ik had mijn maandstonden, maar had maar één maandverband voor de hele avond en nacht. De volgende ochtend was er bloed naast mijn maandverband gelopen, waardoor ik het wel móést verwijderen. Ik durfde niets te zeggen tegen de mama of tegen mijn vriendinnen, dus gebruikte ik toiletpapier. Toen we gingen ontbijten en ik rechtstond van mijn stoel, zag ik dat er een gigantische, rode vlek op het kussen was. Ik schaamde me dood, schoof de stoel terug onder tafel zonder iets te zeggen en ben zo snel mogelijk weg gegaan. In zo’n situatie wil ik nooit meer belanden.”
Menstruatiearmoede zoals die waar (ik) mee worstelt, komt steeds meer aan het licht in ons land: een survey van non-profitorganisatie Caritas Vlaanderen bij 2.600 vrouwen tussen 12 en 25 jaar toonde in 2019 aan dat een op de acht Vlaamse vrouwen soms niet voldoende geld heeft voor tampons of maandverband. Bij vrouwen die in armoede leven, loopt dat op tot 45 procent, of bijna een op de twee. Je moet weten: een vrouw spendeert gemiddeld zo’n 10 tot 12 euro per maand aan niet-herbruikbare menstruatieproducten, volgens een studie bij 2.000 vrouwen tussen 18 en 55 jaar. Dat komt neer op zo’n 5.920 euro in het voortplantingsleven.
Dan maar vodden of krantenpapier
“Ik kan tijdens mijn menstruatieperiode gemiddeld drie maandverbanden per dag gebruiken”, vertelt (ik). “Ik wacht meestal tot het maandverband in reclame staat in de winkel. Dan koop ik meteen een aantal grote pakken, want dat komt goedkoper uit. Maar maandelijks op kortingen wachten is niet bepaald ideaal.”
“Ik gebruik ook regelmatig extra toiletpapier bovenop mijn maandverband, zodat ik het niet snel moet verversen. Ik heb al van anderen gehoord dat ze gebruikmaken van vodden en krantenpapier.”
“Menstruatiecups (een herbruikbare cup die je inhoudt om bloed op te vangen, red.) zijn een goede uitvinding, maar niet voor iedereen weggelegd. Als student voel ik me persoonlijk niet comfortabel om dat te gebruiken. Het zou voor mij een te grote drempel zijn om op school een bebloede cup schoon te moeten maken in de lavabo.”
“Ik krijg jaarlijks een studiebeurs, waardoor ik gelukkig kan studeren. Maar het gebeurt wel regelmatig dat ik niet naar de les ga wanneer ik mijn maandstonden heb. Je bent niet verplicht om naar een hoorcollege te gaan, dus dan blijf ik makkelijker thuis. Meestal probeer ik dan bij iemand een samenvatting van de gemiste les los te peuteren. Hoewel het me lukt om mijn plan te trekken, blijft het stom dat ik om die reden de les moet missen.”
“Dit is allesbehalve gezond”
Schotland maakte in 2020 als eerste land ter wereld tampons en maandverband gratis voor iedereen. België hinkt op dat vlak achter, al lopen er wel lokale proefprojecten in Wallonië en Gent. (ik) hoopt op meer. “Menstrueren is even natuurlijk als seks, maar de pil krijg je wél gratis tot een bepaalde leeftijd. Daar stel ik me toch vragen bij. Of je nu veel of weinig geld hebt, je maandstonden krijg je sowieso. Mensen die het echt niet kunnen betalen voorzien van een tegemoetkoming of zelfs terugbetaling, zou al een mooi initiatief zijn. Velen gaan anders – net zoals ik – minder producten gebruiken omdat ze er geen geld voor hebben. Dat is allesbehalve gezond en kan ziektes veroorzaken.”
“Ik merk dat er wel meer aandacht voor menstruatiearmoede begint te komen. Maar er is nog een lange weg te gaan. Dagen als Wereld Menstruatiedag geven me een dubbel gevoel. Enerzijds vind ik het goed dat er aandacht voor het probleem is. Anderzijds is het maar één dag in het jaar die voorbijgaat. Daarna wordt er niet meer over gesproken en dat vind ik jammer. Voor mensen die met menstruatiearmoede kampen, is dit een maandelijks probleem, geen jaarlijks.”
“Daarnaast mis ik op heel wat openbare plaatsen kastjes met menstruatieproducten. Sommige scholen hebben die intussen, maar op openbare toiletten zou dat naar mijn mening ook mogen. Dan durven mensen die niets bij zich hebben misschien al sneller naar buiten te komen.”
“Hoewel ik het soms nog moeilijk vind om over mijn situatie te praten, hoop ik wel dat ik anderen kan inspireren met mijn verhaal. Ik geloof dat veel mensen hier iets aan kunnen hebben en misschien ook de moed vinden om meer open te praten over menstruatiearmoede.”
BRON: https://www.hln.be/nina/emma-24-heeft-net-als-1-op-de-8-vlaamse-vrouwen-amper-budget-voor-maandverband-ik-voel-me-zo-eenzaam~a521cd3d/