WE KUNNEN ZOVEEL LEREN VAN ELKAAR ALS MEN LEERT JE ERVOOR OPEN TE STELLEN
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
Archive for 9 maart 2021
Een uitstrijkje maken kan binnenkort thuis. “Als je weet waar je vagina is, kan je niet missen”
Vier op de tien vrouwen laten geen uitstrijkje maken. Omdat ze niet durven of omdat ze er gewoon niet mee bezig zijn. Nochtans is het nodig om baarmoederhalskanker op tijd op te sporen. Daarom start het Verenigd Koninkrijk een giga-studie met een zelftest. Ook bij ons is er al onderzoek uitgevoerd naar zo’n doe-het-zelf-uitstrijkje. Een utopie of toekomstmuziek? En hoe makkelijk is het in gebruik? Een prof en ervaringsdeskundige leggen uit.
Werkt een zelfnameset voor baarmoederhalskanker even goed als een onderzoek bij de huisarts of gynaecoloog? Die vraag proberen ze te beantwoorden in het Verenigd Koninkrijk. Wetenschappers hebben een enorme studie opgezet, waarbij 31.000 vrouwen tussen 25 en 64 jaar zo’n zelftest kunnen uitproberen. Ook bij ons is er de voorbije jaren al volop mee geëxperimenteerd. En da’s belangrijk, zegt professor Veronique Verhoeven, hoofddocent binnen de vakgroep FAMPOP (Family Medicine and Population Health) van de Universiteit Antwerpen. “Op die manier willen we vrouwen bereiken die momenteel geen uitstrijkje laten nemen.”
En die groep is groter dan je denkt. “60 procent van de vrouwen doet het wél. Vaak plannen ze elk jaar een gynaecologisch bezoek, terwijl dat niet nodig is. Een uitstrijkje om de drie jaar is meer dan genoeg”, vertelt Verhoeven. De overige 40 procent blijft ver weg van de eendenbek. “Waarom? Een goeie vraag. Verschillende factoren spelen een rol. De cultuur weerhoudt sommige vrouwen, anderen zijn er niet mee bezig. Als de moeder het niet doet, neemt de dochter vaak die slechte gewoonte over. Een hardnekkige groep durft gewoon niet.”
Een aantal vrouwen is bang voor het uitstrijkje. Ze hebben schrik dat het inwendig onderzoek pijnlijk is of vrezen de vervelende eendenbek.Huisarts en ervaringsdeskundige Eveline Somers
Dat bevestigt huisarts Eveline Somers, die ook onderzoek deed naar de zelftest én er eentje uitprobeerde. “De drempel om naar een arts of gynaecoloog te gaan, is groot. Een aantal vrouwen is bang voor het uitstrijkje. Ze hebben schrik dat het inwendig onderzoek pijnlijk is, vinden het gênant om met hun benen wijd open te liggen voor een vreemde of vrezen de vervelende eendenbek. Een doe-het-zelf-kit is dus een handige opstap om deze vrouwen tóch te bereiken en te vermijden dat ze een diagnose missen.”
Hoe werkt het?
De nieuwe zelftest zit iets anders in elkaar dan de reguliere PAP-test, ofwel het klassieke uitstrijkje. “De PAP-test op afwijkende cellen die de voorlopers kunnen zijn van kankercellen. Een doe-het-zelf-set zoekt daarentegen naar het HPV-infectie dat baarmoederhalskanker veroorzaakt”, aldus professor Verhoeven. “Zo’n infectie lost zich meestal spontaan op door de tussenkomst van je immuunsysteem, maar dat moet goed opgevolgd worden. Bij een ongunstig resultaat moet de vrouw dus alsnog naar een professional voor een inwendig vervolgonderzoek.”
Volgens Somers is zo’n test qua uitzicht en gebruik vergelijkbaar met een tampon. “In feite is het een kleine plastic buis met daarin een soort van borsteltje. Die spullen krijg je thuis toegestuurd met een bijgeleverde handleiding. Het plastic omhulsel moet je in je vagina schuiven. Diep genoeg, zodat de brush vrijkomt in je baarmoederhals, maar ook niet té diep zodat je jezelf niet kwetst. Meestal zitten er vleugeltjes aan de tube om dat te voorkomen.”
Proefprojecten leren ons dat een zelftest net zulke goede en betrouwbare resultaten oplevert als het klassieke uitstrijkje bij een gynaecoloog.Professor Veronique Verhoeven
“Wanneer je het device inbrengt, kan je een beetje door de benen buigen. Sommige vrouwen vinden het fijn om hun ene voet ergens op te zetten, maar dat is geen must”, zo gaat Somers verder. “Het is heel straight forward. Het is niet lastig, pijnlijk of ingewikkeld. Iedereen kan het. Je moet er geen medische kennis voor hebben of angstig met de benen open voor een spiegel gaan zitten. Er kan werkelijk niets misgaan. Als je weet waar je vagina is, kan je niet missen.” (lacht)
Vertrouwen
Kortom, moeilijk klinkt het niet. Waarom is de HPV-test dan nog niet ingeburgerd? Verhoeven: “Vrouwen hebben de neiging om nog te twijfelen aan zichzelf. Doe ik het wel juist? Ze hebben meer vertrouwen in het handwerk van de arts. Terwijl dat niet nodig is. Proefprojecten leren ons dat een zelftest net zulke goede en betrouwbare resultaten oplevert als het klassieke uitstrijkje bij een gynaecoloog. Daarom is het de moeite waard om verder te onderzoeken. De universiteiten van Gent, Antwerpen, Leuven en Brussel starten binnenkort een groot project waarbij ze een aantal zaken onder de loep nemen. Zijn vrouwen op grote schaal bereid om een zelftest te proberen? Zullen ze effectief de stap zetten naar de arts bij een ongunstig resultaat? En is het praktisch haalbaar? Blijven de resultaten betrouwbaar als de tests enkele dagen onderweg zijn met het transport naar het labo?”
De professor hoopt van wel. “Als dat het geval is, zal het snel gaan. Dan werken we binnen dit en tien jaar allemaal thuis met een zelftest”, zegt ze enthousiast. “Dan krijgen we als extraatje nog een bijkomend voordeel: de HPV-test kan om de vijf jaar gebeuren in plaats van om de drie. Dat komt omdat het enorm lang duurt voordat een infectie uitmondt in kanker.” Zo spaar je ook weer tijd – én een gevreesde meet & greet met de eendenbek – uit.
Ik kan perfect begrijpen dat bepaalde het moeilijk hebben om naar een gynaecoloog te gaan om een uitstrijkje te laten nemen. Natuurlijk is het toch van belang. Dan is het toch goed dat vrouwen het thuis kunnen doen. Maar dan zullen toch ook de nodige informatie moet krijgen om het tot een goed einde te brengen.
Vaak is het een bepaalde angst die deze vrouwen tegenhoud of een trauma.
Ik had er al eens iets over laten lezen in 2013. Maar tot op heden is daar nog niet veel vanuit de bus gekomen. Dus nu te hopen dat bepaalde toch zelf een uitstrijkje zouden kunnen nemen.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
‘Cirkelen’ is een nieuwe opkomende trend bij vrouwen: “Het is veel meer dan een cavaclub of theekransje”
Meer en meer vrouwen cirkelen. En da’s méér dan een gezellig cavaclubje of theekransje. In alle kwetsbaarheid delen vrouwen in een cirkel wat hen bezighoudt. Drie organisatoren Lies Verswijvel, Tamara Lenaerts en Kristin Verellen vertellen hoe zo’n sessie precies in zijn werk gaat. “In een cirkel vinden velen inspiratie en de kracht om bepaalde zaken in hun leven anders aan te pakken.”
“Na een doodgeboren kindje en een daaropvolgende miskraam zat ik diep in de put”, vertelt Lies Verswijvel. “Jij zou beter met mijn vrouw praten in plaats van met mij”, zei mijn therapeut. Dus ging ik wandelen met zijn vrouw. Haar analyse was dat ik vrouwelijke draagkracht miste in mijn leven. Dankzij haar ging ik cirkelen met andere vrouwen. Dat deed deugd. Ik kon er mijn verhaal kwijt. De groep luisterde, en deelde haar eigen ervaringen met pijn en verlies. Het hielp me om mijn verdriet te relativeren. Niet dat de pijn verdween, maar je voelt je minder eenzaam als je weet dat je niet de enige bent die rouwt.”
Sommige vrouwen vertellen veel, andere niet. Dat is allemaal oké. In een cirkel moet niets. Vaak komt er vanzelf een thema bovendrijven.Lies Verswijvel, organisator van Magic in Motion
Vandaag organiseert Lies onder de naam Magic in Motion zelf cirkels voor vrouwen. Wat je je daarbij moet voorstellen? “Meestal starten we met een vertelronde”, legt Lies uit. “Sommige vrouwen vertellen veel, andere niet. Dat is allemaal oké. In een cirkel moet niets. Vaak komt er vanzelf een thema bovendrijven. Als iemand bijvoorbeeld deelt dat ze voelt dat ze op een keerpunt in haar leven staat, dan inspireert dat anderen om daar ook iets over te vertellen. Soms laat ik de vrouwen een godinnenkaart trekken, en vraag ik hen om te reflecteren over wat de godin op hun kaartje symboliseert. Dat kan rechtvaardigheid zijn, of stilte, of Moeder Aarde.”
Magie van de cirkel
Maar cirkels zijn even uniek als hun moderators. De cirkels van Magic in Motion moeten in de eerste plaats gezellig zijn en warm aanvoelen. Dat betekent dat Lies in het centrum van de cirkel bloemen zet en kaarsen brandt. De kussens liggen op een mooi vloerkleed. Er is thee met koekjes, en een klein aandenken voor de deelnemers. Dat kan een kaartje zijn, of een bijzondere steen. “In elke cirkel gaat het er anders aan toe, maar sfeer is belangrijk”, licht Lies toe. “Het belangrijkste is het delen van onze gedachten en gevoelens, en de intense, oprechte aandacht voor elkaar. Door te luisteren komen we soms sneller tot inzichten dan op ons eentje. Dat is de magie van de cirkel.”
Ik ben zelf opgegroeid in een wereld waar vrouwen de boel runnen op hun eigen manier. Toen ik besefte dat ik net die vrouwelijke bedding miste, riep ik mijn eerste cirkel samen: een groepje vriendinnen. Het voelde als thuiskomen.
Tamara Lenaerts
Hoewel het concept een beetje doet denken aan groepstherapie of newagepraktijken, heeft het er weinig mee te maken. Integendeel: cirkelen wordt stilaan mainstream. Steeds meer vrouwen voegen zich op een bepaald moment in hun leven – voor een of meerdere keren – bij een cirkel. Ze komen er terecht via vriendinnen of Facebookevenementen, maar ook de professionele wereld begint de cirkel te ontdekken. Zo organiseert Tamara Lenaerts onder meer cirkels voor vrouwelijke ondernemers. Zelf cirkelt Tamara al tien jaar. “Ik werkte jaren als consultant voor grote bedrijven. Een uitgesproken mannelijke wereld, waar ik best goed in functioneerde. Maar tegen mijn veertigste was ik leeg. Ik miste iets. Ik ben zelf opgegroeid in een wereld waar vrouwen de boel runnen op hun eigen manier. Toen ik besefte dat ik net die vrouwelijke bedding miste, riep ik mijn eerste cirkel samen: een groepje vriendinnen. Het voelde als thuiskomen. We hadden zoveel aan onze cirkelmomenten dat we die wilden delen met meer vrouwen.”
Een positieve plek
Wat kan je verwachten van zo’n cirkel? Het varieert, maar gemiddeld duurt een cirkel twee uur. De moderator begeleidt het proces. Als de deelnemers zich eenmaal in de kring geïnstalleerd hebben, richten ze hun aandacht op zichzelf, of op elkaar. Vaak wordt er een klein startritueel uitgevoerd, zoals een kaars aansteken, of een intentie uitspreken. Soms wordt er een tekst voorgelezen, soms wordt er gezwegen of gemediteerd. Maar altijd is er dat moment waarop de individuen de energie van de groep ervaren en zich erdoor gedragen voelen.
Hoewel er geen vaste procedure is, moet een cirkel wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Tamara somt op: “De kracht van een cirkel is het vertellen wat jou raakt, en het geraakt worden door de verhalen van anderen. Het is daarom belangrijk om vooraf heldere afspraken te maken. Er moet vertrouwen zijn, de veiligheid en de privacy van de deelnemers gaan voor alles. Wat in de cirkel gebeurt, blijft in de cirkel.
Een andere regel is dat je volledig aanwezig bent, zonder telefoon of andere vormen van afleiding.Tamara Lenaerts, organiseert onder meer cirkels voor vrouwelijke ondernemers
Ook negatieve impulsen zijn niet welkom. De cirkel is een positieve plek waar alle onderwerpen bespreekbaar zijn, ook de taboes van de samenleving. Een andere regel is dat je volledig aanwezig bent, zonder telefoon of andere vormen van afleiding. In een fysieke cirkel is dat vanzelfsprekend, maar sinds corona doen we uitsluitend online cirkels, en ook dat blijkt te werken als iedereen er met volle aandacht bij is.”
De thema’s zijn even divers als de interesses van de vrouwen die cirkelen. Lies Verswijvel werkt het liefst rond vrouwelijke energie en rond Waarmoeders, de podcast waarmee ze ongezouten verhalen over het moederschap vertelt. Tamara Lenaerts houdt van afgebakende cirkelseries als De vrouwen van mijn leven en Secret Summer, waarin ze vrouwen uitnodigt om over hun erotische leven te vertellen. Tamara: “Het mooie van Secret Summer is dat veel vrouwen er zaken delen die ze zelfs niet met hun eigen partner of vriendinnen bespreken. Omdat er toch nog een taboe rust op het thema, maar ook omdat er in het dagelijkse leven vaak weinig tijd is om het erover te hebben. De cirkel is in die zin niet alleen een vorm, maar ook een plek waar de rest van de wereld er even niet toe doet. In een cirkel ligt de focus op wat er op dat moment gebeurt.”
Over het doel van de cirkel is men unaniem: elkaar optillen en sterk maken. Niet dat de vrouwen daarna meteen hun leven omgooien, maar in een cirkel vinden velen inspiratie en de kracht om bepaalde zaken in hun leven anders aan te pakken. Een vast profiel hebben cirkelaars niet. Ze kunnen jong zijn of oud, komen uit alle sociale lagen van de bevolking.
We houden er een cirkelkalender per regio bij, en bieden een gratis DIY-cirkelpakket aan: een handleiding voor wie zich geroepen voelt om cirkels te organiseren.Tamara Lenaerts, organiseert onder meer cirkels voor vrouwelijke ondernemers
Wat ze met elkaar delen, is de behoefte aan connecteren met anderen, om even stil te staan, om aan zichzelf te werken. En die behoefte neemt toe: Tamara stelt vast dat de vraag naar cirkels groeit. Om de vrouwen die het cirkelen willen proberen in contact te brengen met cirkels, lanceerde ze samen met een aantal collega’s de website vrouwencirkels.be. “We houden er een cirkelkalender per regio bij, en bieden een gratis DIY-cirkelpakket aan: een handleiding voor wie zich geroepen voelt om cirkels te organiseren.”
Rouwproces na bomaanslag
Opmerkelijk is dat veel cirkelorganisatoren het fenomeen ontdekten toen ze zelf een persoonlijke crisis doormaakten. Ook Kristin Verellen van de cirkelorganisatie We have the choice. “Mijn eerste cirkel was op de dag dat ik mijn man, Johan, verloor tijdens de terreuraanslagen in Brussel en Zaventem van 2016″, vertelt ze. Haar echtgenoot bevond zich in het metrostel waar die dag ook een bom ontplofte. “Ik wist de eerste dagen niet waar hij was, en of hij nog leefde. Maar ik had er meteen een slecht gevoel bij. Ik wist: dit kan ik niet alleen dragen. Diezelfde avond riep ik mijn vrienden samen. Met al onze wanhoop en ons verdriet gingen we op de grond zitten. Sommige zijn net als ik therapeut, zij namen het voortouw om de groep te begeleiden. Wilde iemand iets zeggen? Iets doen? Zo zaten we samen. Soms in stilte, soms sprak iemand een gevoel uit. En hoewel die dag de bodem onder mijn voeten was weggeslagen, voelde ik me diezelfde avond alweer landen.”
“We noemden het toen nog geen cirkel, ik ontdekte pas later dat cirkelen geen nieuw fenomeen is”, verduidelijkt Kristin. Maar het samenkomen en samenzitten werd wel een dagelijks ritueel waarbij ze een opwaartse spiraal ervoer. “In de pijn die ik voelde, kwam ook veel liefde vrij, en dat wilde ik graag delen met anderen. Uit die organisch gegroeide samenkomsten groeide een beweging, die uiteindelijk de vrijwilligersorganisatie We have the choice werd.”
De interculturele cirkels die We have the choice organiseert, zijn geen praat- maar veeleer luistercirkels. Er kunnen persoonlijke zaken gedeeld worden, maar net zo goed kan de cirkel stil zijn. “Onze cirkels zijn een hedendaagse vorm van een oud ritueel. We organiseren ze op persoonlijke en maatschappelijke kantelmomenten die veel onrust met zich meebrengen. Voor momenten van verlies en herdenking zijn er bijvoorbeeld open cirkels. Maar net zo goed zijn er cirkels voor bepaalde kwetsbare groepen zoals eenzame mensen of gevangenen. Sinds corona werken we ook intensief samen met de zorgsector, waar de behoefte aan een mentaal rustpunt zeer hoog is. Maar therapie is het niet”, onderstreept Kristin. “Ik geloof in de zelfhelende kracht die we allemaal hebben, als je er maar het juiste kader voor creëert.”
Uit onderzoek blijkt dat uitgerekend vrouwen de neiging hebben om elkaar in tijden van stress op te zoeken en de onderlinge band te versterken.Kristin Verellen, organisator van We have the choice
Van alle tijden
Cirkelen is zo oud als de mensheid, en cirkelrituelen vind je in alle culturen. De praktijk zou ontstaan zijn rond het vuur of tijdens het uitvoeren van repetitieve taken, waarbij mensen elkaar verhalen vertelden. In vrouwelijke rites zijn ze dikwijls gelinkt aan de menstruatiecyclus.
Dat het effect ervan heilzaam is voor het welbevinden – en dan vooral van vrouwen – zou ook een biologische oorsprong hebben. Samenkomen en voor elkaar zorgen, blijkt een natuurlijke reactie op stress te zijn. In 2006 capteerde de Amerikaanse psychologe Shelley Taylor het begrip “tend and befriend” als een fysisch aantoonbare stressreactie bij vrouwen. De oerstressreacties “vechten of vluchten”, waarbij ons lichaam adrenaline of cortisol aanmaakt, kenden we al. Maar uit het onderzoek van Taylor bleek dat uitgerekend vrouwen de neiging hebben om elkaar in tijden van stress op te zoeken en de onderlinge band te versterken. In dit gedrag spelen voornamelijk oxytocine en dopamine een rol. Oxytocine, of het knuffelhormoon, is belangrijk bij allerlei relaties. Dopamine creëert een licht euforisch gevoel, zorgt ervoor dat we het gedrag dat dit veroorzaakt zullen herhalen en heeft ook pijnstillende eigenschappen. Het lijkt een logische verklaring voor die helende kracht die veel mensen ervaren in een cirkel.
Meer weten?
• Op vrouwencirkels.be en she-and-company.be vind je een agenda van alle cirkels in Vlaanderen.
• De podcast Waarmoeders van Lies Verswijvel vind je op Spotify en YouTube. liesverswijvel.com
• Meer info over verbindende cirkels: wehavethechoice.com
• Van Kristin Verellen verscheen onlangs de poëziebundel Meer dan ik. Daarin legt ze beeldend werk dat ze maakte tijdens de lockdown naast poëzie van eigen hand én inzichten uit de Upanishads, de heilige boeken uit de Vedische cultuur.
Eigenlijk bestaat dit al lang. En voornamelijk bij wicca. De cirkel of kring. Waar men met bepaalde contact maakt via de handen. Dan eerst de rust neemt vaak met gesloten ogen. Dan komen de gesprekken, soms ook niet maar dan zijn het vaak de emoties die in de kring gedeeld worden. Doordat men een verbondenheid maakt kan er veel los komen. Zo kan men elkaar dan helpen. Ook is het vaak dat er gewoon een stilte komt na het praten. Juist door de verbinding met elkaar dat men het nodige voelt na het gesprek en de stilte. Zo een verbinding kan je ook leggen door te gaan zitten (moeder aarde) en de voeten tegen elkaar te zetten. Dit kan je dan ook nog eens doen met elkaar handen vast te nemen.
In groep kan dit heel veel teweeg brengen. En is het een mooie ervaring om te beleven.
Men kan dit uitbreiden als je met een doel een kring vormt.
Nu spreken ze hier alleen over vrouwen die het doen. Nee ook mannen en zelfs gemengd. En ook zelfs wordt het al eens gedaan met kinderen.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
SPIRITUEEL Boeddha 