Waarom we vriendschappen laten verwateren na 1 jaar corona. Sociaal psychologen: “Wat ons te veel inspanning vraagt, overleeft niet”
Een jaar corona weegt op onze sociale relaties. Contact houden met vrienden voelt lastiger dan ooit, want na een jaar teren op videocalls, sms’jes en wandelafspraken, slaat de vermoeidheid en verslagenheid toe. “Je beeldt het je niet in. We zijn het allemaal moe om ‘ik mis je’ te zeggen. Dus zeggen we niks meer”, leest een virale Instagrampost. Twee sociaal psychologen lichten toe waar die sociale vermoeidheid vandaan komt en of we ze na corona van ons af zullen kunnen schudden. “We concentreren onze energie nu op de vriendschappen die ons het meeste opleveren.”
“Dit is zo waar”, reageert een vriendin. “Ik ga een potje huilen vanavond”, antwoordt een ander. En een derde schrijft: “Wauw, superherkenbaar. En ik maar denken dat ik daar alleen in was.” Het zijn drie reacties die ik krijg wanneer ik, net als duizenden anderen, de Instagrampost van een zekere Alice Fearn deel. “Je beeldt het je niet in”, leest de post. “Berichtjes zijn korter, antwoorden komen later. We praten niet meer bij op Zoom. We zijn allemaal moe. We zijn het moe om ‘ik mis je’ en ‘ik wil dat dit voorbij is’ te zeggen. Dus zeggen we niks meer en proberen we gewoon de dag door te komen”
“Dit is een manier van zijn die we nooit eerder hebben meegemaakt”, schrijft Alice. Dat kan je wel zeggen. Sociaal psychologen Alain Van Hiel en prof Frank Van Overwalle bemerken het ook. “Onderzoek naar wat dit doet met een mens op sociaal vlak, is er nog niet.” Maar dat het iéts doet met sociale wezens als wij, dat is duidelijk. “Onze behoefte aan sociaal contact is misschien wel onze belangrijkste behoefte van allemaal”, zegt Van Hiel. “Die moet altijd tot op een bepaald punt voldaan zijn. Iedereen heeft nood aan een netwerk, of je er nu een groot of een klein verkiest.”
Liever lui en selectief
Corona raakt ons dus in onze diepste behoefte. Maar: “we are tired.” Sociaal vermoeid, zeg maar. Corona zorgt er ook voor dat we extra veel energie moeten opbrengen om onze vriendschappen te onderhouden. En zo zit een mens niet in elkaar. “We zijn van nature liever lui als het op vriendschap aankomt”, zegt prof Van Overwalle. “Hoe minder inspanning we moeten doen, hoe liever. Nabijheid is bijvoorbeeld een belangrijke factor. Een onderzoek uit de jaren vijftig, de ‘Westgate studies’, toonde dat de kans dat studenten in woonblokken goed bevriend werden, groter was naarmate hun kamers dichter bij elkaar lagen. In het echte leven betekent dat dat we eerder bevriend zullen zijn met collega’s of mensen uit onze sportclub en dat connecties met vrienden die verder weg wonen, verwateren.”
We concentreren onze energie nu liever op vrienden waar we het beste contact mee hebben. Op de vriendschappen die ons het meeste opleveren.Alain Van Hiel, Sociaal psycholoog
Daarbovenop kiezen we voor onze vriendschappen ook liever voor kwaliteit boven kwantiteit, zegt Van Hiel. En in een tijdperk als dit doen we dat nog meer. “In een periode die ons mentaal doet wankelen, hechten we nog meer belang aan goede vrienden. Dus worden we nu nog selectiever op dat vlak. We concentreren onze energie liever op vrienden waar we het beste contact mee hebben. Op de vriendschappen die ons het meeste opleveren.” We wegen daarom af hoeveel inspanning we moeten leveren tegenover hoeveel voldoening we uit een vriendschap halen, zegt Van Overwalle. “Want de coronamaatregelen dwingen ons nu eenmaal om keuzes te maken.”
Schermmoeheid
Dat verklaart waarom ons sociale netwerk ondertussen een pak gekrompen kan zijn. Maar zelfs met een kleiner netwerk voelt het moeilijk om contact te onderhouden. ‘En al die digitale hulpmiddelen dan’, denk je misschien. Maar dat is allesbehalve hetzelfde, zeggen de sociaal psychologen. “In normale omstandigheden vervullen die digitale hulpmiddelen een ondersteunende rol. Ze ondersteunen onze offline interacties en dus willen we meer energie opbrengen voor berichtjes en telefoontjes. Maar nu is dat digitale contact soms al wat we hebben. Tegelijk treedt na een jaar corona een soort ‘schermmoeheid’ op. We gebruiken onze computer en smartphone al de hele dag voor het thuiswerk. Dan is ’s avonds nog wat appen of videocallen er snel te veel aan”, weet Van Hiel.
“Uit onderzoek blijkt altijd dat online contacten als minder bevredigend worden ervaren”, zegt Van Overwalle. “En dat wie vooral online sociaal contact heeft, een lichte neiging heeft om zich minder goed te voelen. De eerste maanden ging dat digitale contact ons nog goed af, omdat het allemaal nieuw was. We ontdekten allerlei nieuwe online manieren om te connecteren met onze vrienden. Maar ondertussen hebben we ook de zwaktes ervan kunnen ervaren en beseffen we dat het geen waardige vervanging is voor offline contact. Dan is het logisch dat we er minder energie in steken. Alleen een digitaal contact dat makkelijk blijft, bijvoorbeeld een videocall met vrienden die elke week op krak hetzelfde moment gebeurt, overleeft.”
Herstelt ons sociale leven zich?
Een kleiner netwerk, minder energie voor sociaal contact: klinkt alsof we allemaal in onze schulp kruipen. Kan het dat corona ons introverter zal maken? “Ik sluit het niet uit, zij het dat het effect zeer miniem zou zijn”, zegt Van Overwalle. Van Hiel is overtuigd van niet. “Introvertie en extravertie zijn kenmerken die aan de basis van je persoonlijkheid liggen. Ze zijn genetisch bepaald en worden zelfs amper beïnvloed door je opvoeding. Dan denk ik dat een jaar corona geen verschil zal maken.”
Betekent dat ook dat we na corona meteen weer onze sociale zelf van voorheen zullen zijn? “Ja”, zegt Van Hiel. “We zullen op dat vlak snel weer de oude zijn. De mens is een kuddedier en onze behoefte om met elkaar om te gaan is zo sterk. Zodra we de kans hebben om al onze sociale contacten te herstellen, zullen we op die kans springen. De mens zal wat dat betreft op geen enkele manier veranderd zijn.”
Heel de pandemie heeft ons anders doen leven. We moesten dingen even in rust zetten we hebben dingen leren anders doen. Nu al een geluk dat we in een tijdperk leven waar alle technische snufjes om handen zijn. Maar toch is dit er niet makkelijker op geworden. En het is toch niet hetzelfde als elkaar kunnen zien vasthouden en woorden te delen. Niet alleen jongeren hebben het daar moeilijk mee ook volwassenen.
De pandemie heeft ons gekende leven omgegooid. Of toch bij de meeste mensen. Dat maakt dat ze zich geïsoleerd voelen. Dat eenzaamheid bij velen naar boven is gekomen. Maar ergens heeft het je ook geleerd dat er nog heel wat te doen is. Als je durfde uit het vertrouwde te stappen. Toch komt er terug een moment dat men het nodige terug zal mogen en kunnen delen. Maar zal men die knuffel nog snel geven? Zal men die zoen nog snel geven? Dat zijn vragen die nu bij heel veel mensen naar boven komen.
Wat als?
De mensen zo zouden blijven leven thuis werk alles digitaal zou dat de oplossing zijn. Niet meer met collega’s iets bespreken face to face. Dat kinderen niet meer buiten spelen maar dit ook digitaal doen. Nee we gaan zeker terug gaan maar voor bepaalde zal het moeilijk worden om weer dit los te laten.
Zelf merk ik dat goed bij collega’s die thuis werk top vinden. Dan kunnen ze ook snel iets anders privé doen. Dan moeten ze niet door weer en wind. Dan stel ik hen altijd de vraag wat deed je voor de pandemie. En wat doe je in je vrije tijd. Daar ik vaak nog wacht op antwoorden.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
SPIRITUEEL Boeddha 
in deze tijd, leer je wel je echte vrienden kennen,…
Dat klopt lavendel
Aum Shanthi