MEN KENT EEN ZWAK GESLACHT EN EEN STERK GESLACHT
MAAR KAN HET ZWAKKE OOK NIET STERK ZIJN
EN KAN EEN STERKE OOK NIET ZWAK ZIJN
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
Archive for 1 juli 2020
“Medicatie op zich geneest de zaak niet”: professor Bart Morlion helpt chronische pijnpatiënten
Medisch advies Hoe kan je leven met chronische pijn? Zijn roodharigen gevoeliger voor pijn? Het zijn vragen waar professor Bart Morlion op ingaat in zijn nieuwe boek. “Alles begint met het aanvaarden van het feit dat je chronische pijnpatiënt bent en een operatie of pillen niet veel meer gaan helpen”, zegt de professor, die vooral minder medicatie en meer beweging in zijn aanpak verwerkt.
Weinig medische problematieken hebben zo’n gigantische impact op ons leven en zijn tegelijkertijd zo voor interpretatie vatbaar als pijn. Want wat bij mij ontzettend veel zeer doet, ervaart u misschien als een klein pijntje. “We gebruiken dezelfde breincentra voor emoties als voor pijn. Pijn is dus onder andere een emotionele ervaring, en die is per definitie subjectief”, verklaart prof. Morlion, die het pijncentrum van het UZ Leuven op de campus Pellenberg leidt en ook te zien was in ‘Topdokters’ op Vier.
“We kunnen sommige prikkels wel zien met zeer gespecialiseerde scanners, maar zijn toch vooral aangewezen op de score die de patiënt zelf aan zijn pijn geeft. Bij chronische pijn kijken we vooral naar de gevolgen. De intensiteit van de pijn is bij ons minder belangrijk dan op spoed, waar mensen met acute pijn terechtkomen. Die geef je een pijnstiller en hun pijnscore zal zakken van bijvoorbeeld een negen naar een vier. Maar bij chronische pijn is dat totaal anders. Wij peilen vooral naar de invloed van de pijn-score op het dagelijkse leven, op de slaap, op het functioneren van de patiënt.”
Er zijn veel strategieën om minder met die pijn bezig te zijn, en als patiënten daarvoor openstaan, is hun pijn wellicht niet weg, maar hebben ze wel een betere levenskwaliteit
Hoe kan je leven met constante pijn?
“Wij proberen de aandacht van de patiënt te verleggen, weg van de pijn. Ik hamer altijd op de kracht van het brein. Er zijn veel strategieën om minder met die pijn bezig te zijn, en als patiënten daarvoor openstaan, is hun pijn wellicht niet weg, maar hebben ze wel een betere levenskwaliteit. Ik maak graag de vergelijking met mensen die tinnitus hebben. Ik ben wat dat betreft ervaringsdeskundige. Mij storen die oorsuizingen niet, zolang niemand erover begint. Dat is een beetje hetzelfde verhaal bij chronische pijn.”
Pijn speelt zich vooral af in ons brein, schrijft u. Zijn chronische pijnklachten dan psychisch?
“Nee, elke pijn is echt. Ingebeelde pijn bestaat niet voor mij. Ook al is er geen duidelijke fysieke oorzaak, zoals letsels of een ziekte, toch kan er een verstoring in de breinnetwerken zijn, waardoor je pijn voelt.”
Is fibromyalgie daar een voorbeeld van?
“Ik hou niet van die diagnose. Voor mij is fibromyalgie een vorm van chronisch wijdverspreide pijn door een algemene overgevoeligheid in de breinsystemen. Het brein van die patiënten reageert op prikkels die niet gevaarlijk zijn. Volgens sommige artsen is fibromyalgie een non-disease, maar dat volg ik absoluut niet. Ik behandel hen met een combinatie van educatie-, bewegings- en gedragstherapie. Een patiënt moet zo begeleid worden dat hij beter begrijpt wat er zich in zijn lichaam kan afspelen. Als hij mee is in dat verhaal, is het veel makkelijker om hem of haar te motiveren de klassieke medische behandeling met pillen achter zich te laten.”
Sommigen slagen er zelfs in om hun pijnpoorten tijdelijk uit te schakelen. Denk maar aan fakirs die naalden door hun wang steken
Want daar bent u geen voorstander van.
“Een medische evaluatie is altijd nodig, en bij sommige patiënten is ondersteuning met medicatie nuttig, om beter te kunnen slapen bijvoorbeeld. Maar medicatie op zich geneest de zaak niet. Chronische patiënten hebben meer nood aan bewustmaking, zodat ze begrijpen dat bepaalde therapieën niet geschikt zijn voor hen.”
Maar misschien ziet de patiënt die ene pil of operatie wel als zijn laatste redmiddel.
“Ja, en dan is het heel moeilijk om uit te leggen waarom dat niet zo is. Ik had onlangs nog een vrouw op mijn spreekuur die al tientallen scans had ondergaan waarop niets te zien was. Ik was een halfuur bezig geweest met haar het begrip chronische pijn uit te leggen, en dan zei ze: ‘Jaja, ik begrijp dat allemaal wel, maar ik heb al twintig jaar acute pijn, dat geldt niet voor mij, dus ik wil nú een nieuwe scan.’ Dan weet dat je dat je geen meerwaarde kan betekenen.”
Om nog even terug te komen op het brein. Dat kan erg krachtig zijn, blijkt uit de voorbeelden uit uw boek. Het verhaal van de dame die verlamd is, maar er toch in slaagt om ’s nachts stiekem uit bed te komen om te roken, is wel heel frappant.
“Zij had opeens geen enkel gevoel meer in haar benen. Dat hadden we zelf getest door zonder dat ze het kon zien met een klem in haar been te knijpen. Ze gaf geen kik. Maar er was geen enkele oorzaak te vinden. We stonden voor een raadsel. Tot uitkwam dat ze ’s nachts stiekem haar bed uitkwam om te roken. Haar nicotineverslaving was zo sterk dat ze de conversiestoornis doorbrak met de kracht van haar brein. Sommigen slagen er zelfs in om hun pijnpoorten tijdelijk uit te schakelen. Denk maar aan fakirs die naalden door hun wang steken. Zij doen dat bewust, maar bij sommige psychiatrische ziektebeelden gebeurt dat onbewust, zoals bij de dame uit de anekdote.”
Ik heb meegemaakt dat iemand een heel verhaal ophing over zijn pijn, maar na een uur doorvragen toegaf dat hij van mij enkel een brief wou om arbeidsongeschikt te worden verklaard
Wordt u soms ook niet gewoon voor de gek gehouden?
“Dat gebeurt een zeldzame keer. Ik heb meegemaakt dat iemand een heel verhaal ophing over zijn pijn, maar na een uur doorvragen toegaf dat hij van mij enkel een brief wou om arbeidsongeschikt te worden verklaard. Of de man die al bijna heel zijn leven op invaliditeit stond omwille van lage rugpijn. Na onderzoek bleek echter dat hij zijn eigen huis aan het bouwen was en in het zwart werkte. Nu, dat zijn echt uitzonderingen, hoor. En als arts ontwikkel je na een tijd ook wel een soort van buikgevoel voor dat soort mensen.”
Wat wél reëel is, zijn negatieve ervaringen uit het verleden, zoals misbruik. Die spelen volgens u een belangrijke rol bij chronische pijn.
“Seksueel misbruik is een belangrijke risicofactor bij het ontwikkelen van chronische pijn, ja. Net als pijnervaringen op heel jonge leeftijd. Het pijngeheugen begint immers al bij de geboorte. En een baby kan die pijn ook nog niet plaatsen, wat het nog verstorender maakt.”
Verwacht u in de toekomst meer pijnpatiënten omwille van corona?
“Ja. In het verleden is al aangetoond dat langdurige gebeurtenissen die veel stress met zich meebrengen, leiden tot meer chronische pijnklachten bij de bevolking. Er is een direct verband tussen chronische pijn en aanhoudende stress.”
Je kan wél preventief werken door een gezonde levensstijl, met veel beweging en gezonde voeding
Tot slot, kan chronische pijn iedereen overkomen? Of moet je tot een risicogroep behoren?
“Het kan iedereen overkomen. Ik kan morgen een ongeval krijgen waar ik chronische pijn aan overhoud. Maar je kan wél preventief werken door een gezonde levensstijl, met veel beweging en gezonde voeding. En ja, ik doe zelf wat ik van mijn patiënten vraag: ik sport drie uur week en neem zoveel mogelijk de fiets naar het werk, wekelijks toch goed voor 200 kilometer. En ik neem altijd de trap. Zelfs als we naar de zesde verdieping moeten, durven mijn studenten niet anders dan mee te lopen.” (lacht)
Klopt dat ?
Er bestaan veel opvattingen en weetjes over pijn. Maar wat is feit en wat is fictie? Prof. Morlion belicht een aantal stellingen.
Cannabis is hét middel tegen pijn – NEE
“Ik zou het bij sommige patiënten op een veilige manier willen kunnen aanbieden als proeftherapie, maar ik vind niet dat je het zomaar overal moet gaan verspreiden. Bij acute pijn werkt het slechter dan paracetamol, en bij chronische pijn helpt het slechts bij een zeer kleine groep specifieke patiënten. In de meeste studies onderscheidt de werking van cannabis zich ook niet van die van een neppil. Met andere woorden: het idee dat een patiënt deelneemt aan een studie waarbij cannabis betrokken is, heeft op zich al een positief effect op de pijn, zelfs al weet hij niet of hij cannabis of een placebo heeft gekregen.”
Roodharigen zijn gevoeliger voor pijn – MISSCHIEN
“Volgens de ene studie wel, volgens de andere niet. Het is wel bewezen dat roodharigen banger zijn voor pijn dan andere haarkleuren. Ze hebben ook meer tandbederf. Dat kan allemaal teruggevoerd worden op een variatie in hun dna-structuur en het stofje (melanocortin), dat bepaalt of je een lichte huid hebt, sproeten en rood haar.”
Vrouwen hebben meer chronische pijn dan mannen – JA
’Tweederde van mijn patiënten zijn vrouwen. De weerslag van chronische pijn op het dagelijkse leven, op de job, op het minder goed functioneren, leidt sneller tot een hulpvraag bij vrouwen dan bij mannen.”
Mannen zijn kleinzeriger dan vrouwen – NEE
“Nee, want als je vijf pijnprikkels onderzoekt, gaan vrouwen op drie à vier ervan gevoeliger reageren dan mannen, vooral bij druk op de spieren. Maar het grote verschil zit in het brein: de verhouding tussen kwetsbaarheid en weerbaarheid tegen negatieve prikkels is sneller uit bij balans bij vrouwen. Zij zijn gevoeliger voor het emotionele aspect van pijn.”
Bepaalde pijnen kan men perfect zelf verzachten. Natuurlijk is dat niet makkelijk. Pijnen begint in eerste instantie in onze hersenen. Denk maar als je teen stoot de eerste seconde voel je niets en dan zet de hevige pijn door. Net als je met een mesje je snijd. Het eerste moment voel je geen pijn tot je ernaar kijkt en het bloed ziet stromen. Mensen met chronische pijnen dit gaat al heel wat verder. En vaak helpt ook niet om je gedachten ergens anders op te zetten. Pijn zal men ook aangeven door een schaal van 1 tot 10. Hoe hoger het getal hoe moeilijker iemand kan functioneren in het dagelijks leven. Men zal bij bepaalde pijnen de persoon doorsturen naar een pijnkliniek en daar wordt dan gekeken wat men als behandeling kan opstarten.
Men kan pijn weg mediteren men kan pijnen verzachten door aan iets anders te denken. Men kan het zelfs met je handen op de pijnlijke plek te leggen. Allemaal dingen die je kan proberen. Maar ook is het zo dat een pijngrens bij iedereen verschillende is. Men heeft mensen met een hoge pijngrens en je hebt er anderen.
Ook is het van belang om de oorzaak aan te pakken. Dat kan van allerlei aard zijn. Dat kan ook al helpen om de pijn te verzachten.
AUM NAMASTE BOEDDHA BRUNO
Om Shanthi,
spiritueel en het aardse moet men kunnen verbinden
AUM MANI PADME HUM
SPIRITUEEL Boeddha 